Το σκυλί | Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος

Δημοσιεύουμε το διήγημα με τίτλο "Το σκυλί" με αφορμή το θάνατο του συγγραφέα Ηλία Παπαδημητρακόπουλου.

*

Ερχόταν με το τρακτεράκι και όργωνε το κτήμα. Στην καρότσα, μπροστά μπροστά, καθόταν ένα μικρό μαύρο σκυλί.

Ήταν ένα αεικίνητο, εξαιρετικά παιχνιδιάρικο ζώο, έλαμπαν τα μάτια του, γυάλιζε το τρίχωμά του, ο αφεντικός του το είχε μη βρέξει και μη στάξει. Όσες ώρες εκείνος δούλευε, το σκυλί έμενε ξαπλωμένο κάτω από την καρότσα.

Δεν θα ξεχάσω τις χαρές που έκανε, μόλις τέλειωνε η δουλειά: έτρεχε πέρα δώθε, κρεμιόταν πάνω μας, μας έγλειφε, ύστερα πηδούσε στην καρότσα και βολευόταν, δίπλα στον οδηγό. Καθώς το τρακτεράκι απομακρυνόταν, το σκυλί γυρνούσε κάθε τόσο και με κύτταζε με ένα ζωηρότατο και (μπορώ να πω) ευτυχισμένο βλέμμα.

Εφέτος ήρθαν χωριστά - ο αφεντικός με το τρακτεράκι του, το σκυλί 5-6 μέτρα πιο πίσω. Φαινόταν άκεφο, σαν άρρωστο, το βλέμμα του σαν τρομαγμένο. Μάτην περίμενα να πάρει τη γνώριμη θέση του κάτω από την καρότσα. Τράβηξε πιο πέρα, έπιασε τον ήσκιο ενός δένδρου και παρέμεινε όλην την ημέρα εκεί.

Ρώτησα το αφεντικό του τι συμβαίνει, αν είναι άρρωστο το σκυλί.

Εκείνος έσκυψε το κεφάλι, προσποιήθηκε τον πολυάσχολο, δεν μου απάντησε.

Φεύγοντας το απομεσήμερο, κι ενώ το σκυλί τον παρακολουθούσε από μακριά, μου εξομολογήθηκε:

- Τον χειμώνα άρχισε να τρώει ξένες κότες, και με πίεζαν στο χωριό να το ξεκάνω. Το πήγα ένα βράδυ και το έριξα σε ένα ξεροπήγαδο. Δυο νύχτες δεν έκλεισα μάτι , την τρίτη πήρα τον φακό , πήγα στο πηγάδι και είδα τα μάτια του να με κοιτάζουν. Του έριξα ένα κουβά και το ανέβασα. Από τότε χάλασε η φιλία μας, μένει μαζί μου, με ακολουθεί, αλλά δεν παίζει, ούτε στην καρότσα ανεβαίνει πια.

Aye aye Captain | Λυδία Στογιαννοπούλου

  Σκεφτόμουν ότι πρέπει σιγά σιγά να κατεβάσω τα χειμερινά.

Αλλά πώς (;) αυτά δεν σε έχουν ζήσει.

Δεν με έχεις δει να φοράω το αιματί leather τζάκετ, που θα ταίριαζε τόσο με την BMW.

Δεν θα χρειαστεί να ξεκουμπώσεις το 501 τζιν –που μεταξύ μας, είναι αμετακίνητο έτσι και

αλλιώς- .

Πώς θα φυλάξω τον κορσέ που του έλυνες τα κορδόνια με τόση επιμέλεια;

Ακόμα και εκείνο το summer dress που δεν γινόταν φορέσω –αυτό το καλοκαίρι ήρθε πάνω

σε μία 1.000άρα- , σε γνώρισε καλύτερα απ΄ό,τι θα μπορούσε ποτέ να σε γνωρίσει το

οποιοδήποτε πουλόβερ.

Τα over sized φούτερ, κακώς κράτησαν χώρο για το καψαλισμένο κεφάλι σου και τα χέρια

σου, τα εργατικά.

Πώς θα αποσύρω λοιπόν, τα καλοκαιρινά;

Πώς θα αποσύρω εσένα;

Το κορμί σου το γνώρισα με τρίχες που ο ήλιος τις έκανε να μοιάζουν με στάχια –όπως

έλεγες και ο ίδιος- .

Η αγκαλιά σου ήταν καμίνι, και ήδη από τότε αναρωτιόμουν ποια θα μπορούσε να είναι η

version σου όταν οι μέρες θα αρχίσουν να μικραίνουν και η ατμόσφαιρα να μυρίζει λάσπη.

Τώρα, σε κάθε πλάτη που σχίζει τον αέρα, αναγνωρίζω την φιγούρα σου.

Όπως τότε που την χάζευα,

που σου αγκάλιαζα τη μέση,

που σου φιλούσα το λαιμό.

Αυτός ο χειμώνας δεν θα σε γνωρίσει.

Βιβλιοκριτική | Elizabeth Strout- Όλιβ Κίττριτζ | Νινέτα Πλυτά

Ξενόγλωσσος Τίτλος: Olive Kitteridge 
Εκδόσεις: Άγρα
Μεταφράστρια: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
Χρονολογία έκδοσης: 2020
Αριθμός σελίδων: 368

Ζώντας σε μια μικρή κοινωνία, αυτό το βιβλίο με άγγιξε. Τόσο απλό αλλά και τόσο σημαντικό ταυτόχρονα. Οι άνθρωποι φαίνονται καθημερινοί και συνηθισμένοι. Μέχρι που αποκαλύπτεται ότι δεν είναι έτσι ακριβώς. Όλοι έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες και παραξενιές, τα δικά τους μυστικά. Τους βλέπουμε να μεγαλώνουν, να εξελίσσονται, να βαραίνουν συναισθηματικά  και να ανέχονται την αδιακρισία του κόσμου. "Ο κόσμος έχει παρατηρήσει μια αλλαγή στον Χένρυ" είπε η Σύνθια Μπίμπερ.  "Αλλά και σ' εσένα. και ίσως η συμβουλευτική κρίσεων να είχε βοηθήσει –είναι κι αυτό μια σκέψη. Ίσως μπορεί ακόμα και τώρα να βοηθήσει" (άνετα θα της πετούσα το βιβλίο στο κεφάλι της μαντάμ αλλά για καλή της τύχη είμαι κατά της βίας).

Ενδιαφέρουσα είναι και η επιλογή της πρωταγωνίστριας: μία συνταξιούχος καθηγήτρια που άλλοτε μπαίνει στις ζωές των προσώπων και άλλοτε τους παρακολουθεί από μακριά. Τους περισσότερους όμως τους γνωρίζει προσωπικά: είτε ως πρώην μαθητές/τριες της είτε ως γείτονες. Η ίδια δεν είναι και ο πιο συμπαθής άνθρωπος. Είναι δύσκολος χαρακτήρας, ιδιότροπος (όλοι όμως δεν είμαστε ως έναν βαθμό; ). Οι ιδιότητές της ως μητέρα και σύζυγος είναι αυτές που την απασχολούν περισσότερο, όχι όμως με τον αναμενόμενο τρόπο. Δεν υπερκαλύπτουν την υπόλοιπη προσωπικότητά της. Όσο περνάνε τα χρόνια τη βλέπουμε να αναλογίζεται όσα έζησε, και κυρίως τη σχέση με τον γιο της. Το πώς καταλήγει αυτή η σχέση είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα επίσης ενδιαφέρον κομμάτι της ιστορίας, ρεαλιστικό, χωρίς ωραιοποιήσεις για να μη μας χαλάσει τη μέρα. 

Κάτι που ίσως έχω ξαναπεί είναι ότι μου αρέσει που η στροφή της εποχής μας προς την ψυχολογία του ατόμου αποτυπώνεται και στη Λογοτεχνία (πώς όχι άλλωστε; ). Η πραγματικότητα δεν είναι πια τόσο γυαλιστερή και ήρεμη. Τα "κάτω απ' την επιφάνεια" που είναι κοινά μυστικά αλλά κρυμμένα στους 4 τοίχους αποκαλύπτονται. Αυτό νομίζω κρατάω εγώ απ' αυτό το βιβλίο.

Βιβλιοκριτική | Beth O' Leary - Οι συγκάτοικοι | Νινέτα Πλυτά

Ξενόγλωσσος Τίτλος: The Flatshare
Εκδόσεις: Πατάκης
Μεταφράστρια: Ειρήνη Αποστολάκη
Χρονολογία έκδοσης: 2020
Αριθμός σελίδων: 496

Αγαπητή κυρία Ο' Λίρυ, 

Το βιβλίο σας ήταν καταπληκτικό! Δεν πρόκειται για μία απλή ρομαντική-κοινωνική ιστορία. Για μένα ήταν ένα βιβλίο με επίκαιρα μηνύματα, που θα σύστηνα σε κάθε άνθρωπο, οποιασδήποτε ηλικίας. Μπορεί η συναισθηματική κακοποίηση στο βιβλίο να γινόταν από άντρες προς γυναίκες αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να συμβεί σε όλους, ανεξαρτήτως φύλου. 

Για μένα, αυτό το βιβλίο δεν ήταν μόνο μία αστεία ιστορία συγκατοίκησης (παρεμπιπτόντως πολύ έξυπνη ιδέα η μοιρασιά του κρεβατιού. Ό,τι πρέπει για να ελαφρύνει το κλίμα). Ήταν μια ιστορία για τη συναισθηματική κακοποίηση, τόσο φανερή στους άλλους αλλά τόσο καλά κρυμμένη απ' το ίδιο το θύμα. Παρακολουθούμε την Τίφφυ να περνά από όλα τα στάδια της συνειδητοποίησης (φόβος, στεναχώρια, αμφιβολία, πόνος, θυμός, οργή) την ίδια ώρα που η κακοποίηση συνεχίζεται. Πόσες και πόσες τέτοιες συμπεριφορές δεν έχουμε ζήσει ή ακούσει; Ίσως και να τις έχουμε εκδηλώσει εμείς οι ίδιοι, δεν αποκλείεται. Δίπλα στην Τίφφυ όμως βρίσκεται ο Λίον, ο λιγομίλητος και εσωστρεφής Λίον, με τα δικά του οικογενειακά προβλήματα. Ο Λίον όμως έχει και έναν άσσο στο μανίκι του: έχει γίνει μάρτυρας μιας τέτοιας συναισθηματικής κακοποίησης, έχει δει τι κάνει στους ανθρώπους και πόσο τους στιγματίζει, και γι' αυτό είναι σε θέση να σταθεί σαν ακλόνητος βράχος δίπλα στην διαλυμένη Τίφφυ.  

Ο λόγος που σχολιάζω τόσο βαθιά την πλοκή, με τον κίνδυνο να προβώ σε spoilers, είναι ότι αυτό το βιβλίο μάς ανοίγει τα μάτια σχετικά με 3 τύπους ανθρώπων: του θύτη- κακοποιητή, του θύματος και αυτών που στάθηκαν δίπλα στο θύμα (πέρα απ' τον Λίον,  η Τίφφυ είχε κοντά της και την παρέα της). Βλέπουμε δηλαδή τις κακοποιητικές συμπεριφορές που μπορεί να στιγματίσουν κάποιον, τις συνέπειες αυτών αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να βοηθήσουμε το θύμα, πρώτα να συνειδητοποιήσει κι έπειτα, με τον καιρό, να ανακάμψει. 

Συγκλονιστικό βιβλίο, κυρία Ο' Λίρυ! Τόσο ρεαλιστικά δοσμένο —το πόσο έβρισα τον Τζάστιν δε λέγεται. Γέλασα όμως και αρκετά. Αλλά κυρίως προβληματίστηκα. 

                                                                                                Νινέτα, xx

Υ.Γ.1 Η μορφή επιστολής εμπνευσμένη απ' τα post-it της ιστορία.

Υ.Γ.2 ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ.

Διότι οι άνθρωποι δεν συγχωρούν αυτούς που από έρωτα εκπέσανε | Τάσος Ζαννής

 Μπαίνεις μόνος και αμέριμνος στο μπαρ, απελπισμένος για ενδιαφέρον.

Τη βλέπεις εκεί στην άκρη με τις φίλες της.

Πίνει το τζιν της.

Σε καρφώνει με τα μάτια κι εσύ κοζάρεις το διχτυωτό της φόρεμα.

Την πλησιάζεις.

Την κερνάς και δεύτερο, και τρίτο τζιν.

Ακολουθούν σφηνάκια.

Χαλαρώνει.

Περνούν 5 ώρες και είστε ακόμα εκεί.

Οι χαμηλοί φωτισμοί και οι καπνοί παραπλανούν.

Φεύγετε και πάτε στο σπίτι της.

Να κρατήσετε ζωντανή την καύλα, να ζήσετε τα απωθημένα.

Την ξαπλώνεις κι αρχίζεις να τη φιλάς, γρήγορα, έντονα.

Εσύ, για λίγο, την θεωρείς υποψήφια πριγκίπισσα στον δικό σου μικρόκοσμο.

Εκείνη, για λίγο, νιώθει ποθητή, μετά από καιρό.

Όλα για λίγο, για μια στιγμή, για ένα βράδυ.

Και οι δύο χαμένοι στις σκέψεις σας, παρασυρόμενοι από τη γεύση του τζιν στο στόμα.

Και οι δύο, άνθρωποι αταίριαστοι, άνθρωποι που γυρνούσατε σε δρόμους μοναχικούς, πίνοντας και καπνίζοντας τις ανάγκες σας σε μερακλωμένα βράδια.

Και οι δύο, ψυχές ευαίσθητες κι ευάλωτες, που αφέθηκαν κι εκείνες στην τρέλα της στιγμής.

Ήταν Σάββατο βράδυ.

Ξημέρωσε Κυριακή.

Ξυπνάτε με ένα κεφάλι καζάνι.

Η παραζάλη απ’ το ποτό, η παραπλάνηση των λέξεων.

Τα σώματα γδύνονται κάτω από τα μυστηριώδη φώτα της νύχτας.

Τα σώματα μόνο, όχι οι ψυχές.

Κοιτάζεστε και καταλαβαίνετε ότι δεν αισθάνεστε το παραμικρό ο ένας για τον άλλον.

Δεν βγάζει πια τίποτα νόημα από όσα είπατε χτες.

Παίρνει ο καθένας τον δρόμο του.

Μέχρι να βρεθεί μια καρδιά να κουμπώσει με τη δική σου.

“Enter the Void” (2009), του Gaspar Noé

*ο τίτλος είναι μια αναφορά σε έναν από τους κορυφαίους μονολόγους στην ιστορία του ελληνικού σινεμά από την ταινία “Ας περιμένουν οι γυναίκες” (1998), του Σταύρου Τσιώλη.

ΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ - Διότι οι άνθρωποι δεν συγχωρούν αυτούς που απο έρωτα εκπέσανε

Βιβλιοκριτική | Βίβιαν Στεργίου - Δέρμα | Νινέτα Πλυτά

Εκδόσεις: Πόλις
Χρονολογία έκδοσης: 2022
Αριθμός σελίδων: 360

Δεν συνηθίζω να διαβάζω διηγήματα. Είμαι περισσότερο της πλοκής και του <<και μετά; και μετά;>>. Παρόλα αυτά απόλαυσα πολύ αυτή τη συλλογή!

Επέλεξα να διαβάσω το συγκεκριμένο βιβλίο μετά από διάφορα αποσπάσματα και συνεντεύξεις της συγγραφέως που μου άρεσαν. Με κέρδισε ήδη απ' το πρώτο κείμενο αλλά είχα την αγωνία αν θα συνεχίσει να με ενθουσιάζει <<και μετά>>. Τελικά συνέχισε. Και θα σας πω γιατί. 

Αρχικά, λατρεύω αυτό το στιλ γραφής που θίγει επίκαιρα κοινωνικά ζητήματα με ειρωνεία και σαρκασμό. Το ύφος αυτό επιτυγχάνεται άλλοτε με τριτοπρόσωπη άλλοτε με πρωτοπρόσωπη αφήγηση (καμιά φορά ακόμη και με δεύτερο πρόσωπο) και με τον personal favorite μου ελεύθερο πλάγιο λόγο. Όλα αυτά δεν τα αναφέρω επειδή είμαι φιλόλογος και θέλω να κάνω επίδειξη γνώσεων αλλά επειδή θεωρώ ότι στη μικρή φόρμα παίζουν μεγάλο ρόλο στην αναγνωστική απόλαυση. Τουλάχιστον αυτό συνέβη μ' εμένα. 

Επίσης, θα έλεγα ότι το ύφος δοκιμιο-φέρνει (και το αγάπησα γι' αυτό). Αν ήμουν Γ' Λυκειου θα το κατέτασσα στο λογοτεχνικό-στοχαστικό δοκίμιο. Οι ιστορίες έχουν πλοκή, που όμως διακόπτεται από τους εκτενείς συνειρμούς - παρεκβάσεις του αφηγητή ή της αφηγήτριας, οι οποίοι μου θυμίζουν περισσότερο άρθρα με καταγγελτικό τόνο παρά αποσπάσματα από διηγήματα (για τη συγκεκριμένη παρατήρηση άφησα την φιλολογική μου ιδιότητα και τα συγγράμματα με τα χαρακτηριστικά του διηγήματος στην άκρη και μίλησα ως αναγνώστρια). Και αυτός ο μακροπερίοδος λόγος που ξεπερνά του Θουκυδίδη και μπορεί να βρεις τελεία μετά από μία σελίδα αλλά αποδίδει ακριβώς αυτό τον ασθματικά γρήγορο ρυθμό που γίνονται όλα ή το άγχος που νιώθουν οι άνθρωποι, των οποίων τα πτυχία βρίσκονται σ' ένα σκονισμένο συρτάρι ενώ οι παραγγελίες έρχονται ασταμάτητα και τα έξοδα τούς κατατρέχουν; Κι αυτόν τον αγάπησα —θα ήταν ωραίο παράδειγμα στο μάθημα της Έκθεσης για το πώς ο τρόπος που γράφουμε συμβάλλει στη δημιουργία ατμόσφαιρας. Κι έπειτα επιστρέφουμε και πάλι στην ιστορία, εν είδει αποφόρτισης από την ένταση των συνειρμών. Μέχρι την επόμενη αφορμή. 

                                               

Ενδιαφέρον είναι και ο τρόπος που επιλέγει η συγγραφέας να δομήσει τη συλλογή: τα διηγήματα σχετίζονται ανά δύο και οι ιστορίες κάθε ζεύγους αλληλοσυμπληρώνονται είτε άμεσα είτε έμμεσα. Το αγαπημένο μου ήταν το ζευγάρι με το νούμερο Εφτά.

Ως προς τα θέματα, τα διηγήματα με άγγιξαν πολύ γιατί θίγουν ζητήματα που με έχουν απασχολήσει αρκετά το τελευταίο διάστημα. Πέρα από τα κοινωνικά, όπως η θέση της γυναίκας, η πατριαρχία, η σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο της εργασίας και του Πανεπιστημίου, η θέση των social media στη ζωή μας, το body shaming κ.ά., θίγονται ταυτόχρονα και θέματα ακαδημαϊκά, όπως η αντίληψη των -πρακτικών- Ελλήνων για τους —θεωρητικούς <<που λένε ότι είναι θεωρητικοί σαν ν' απολογούνται>>— ερευνητές, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές, οι οποίοι καλούνται να εργάζονται ταυτόχρονα για να βιοποριστούν αλλά και εκείνοι που έχουν το προνόμιο να διαβάζουν χωρίς να εργάζονται. Τα πιο αγαπημένα μου, προφανώς, είναι αυτά που αφορούν τους νέους. Πέρα απ' τα ακαδημαϊκά, υπάρχουν ολόκληρα διηγήματα που αναφέρονται στις εργασιακές συνθήκες στην Ελλάδα, το brain drain, τη νεανική ανεργία, τους digital nomads ή expats, όπως τους αναφέρει η συγγραφέας. 

Ομολογώ ότι αναρωτιόμουν μήπως τα θέματα που θίγονται αφορούν τους λίγο μεγαλύτερους από εμένα, τη γενιά των 30+, που γεννήθηκαν σε μια εποχή που όλα φαίνονταν εφικτά και κατέληξαν να προσπαθούν να σταδιοδρομήσουν σε αυτή που ζούμε σήμερα. Τελικά διαψεύστηκα. Τα κείμενα αυτά με αφορούν —και, δυστυχώς, μάλλον θα αφορούν τους νέους για αρκετά χρόνια ακόμα. 

Συμπέρασμα: Ως μία 26χρονη που «ζει το μπέρδεμα από γεγονότα που σε χτυπάνε κατακέφαλα χωρίς να βγάζουν απολύτως κανένα νόημα, πέρα απ' το ότι απλώς σε οδηγούν στο μέλλον σου εντελώς ξαφνικά» έχω να πω το εξής: η Στεργίου καταφέρνει τον στόχο της, να εκπροσωπήσει τη νέα γενιά στη λογοτεχνία, και αυτός είναι ο λόγος που συνιστώ να διαβάσετε αυτό το βιβλίο, είτε είστε νέοι που παλεύετε να ορθοποδήσετε, είτε όχι.

Υ.Γ. Εξοπλιστείτε με μολύβι, θα σας χρειαστεί. 

Βιβλιοκριτική | Μεταξία Κράλλη- Σύρα Σάκρα | Νινέτα Πλυτά

Εκδόσεις: Ψυχογιός 
Χρονολογία έκδοσης: 2022
Αριθμός σελίδων: 734

«Άραγε υπάρχει ερωτική ευτυχία σ' αυτόν τον κόσμο;» Το ερώτημα αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να συνοψίσει τις ιστορίες που περιλαμβάνονται μέσα σ' αυτό το βιβλίο. 3 βασικές ιστορίες γύρω απ' τις οποίες εκτυλλίσονται κι άλλες, λιγότερο βασικές. Μέσα από αυτές τις ιστορίες η Μεταξία Κράλλη μάς ταξιδεύει στη Σύρο του 19ου αιώνα aka την αγαπημένη μου εποχή από την ιστορία του νησιού μου. Αγαπώ αυτή την εποχή καθώς τότε ήταν που η Σύρος άνθισε οικονομικά και πολιτισμικά. Το βιβλίο όμως δεν δίνει τόσο έμφαση σε αυτούς τους τομείς όσο στον θρησκευτικό, ο οποίος έχει εμπνεύσει αρκετούς συγγραφείς τα τελευταία χρόνια λόγω της συνύπαρξης καθολικών και ορθοδόξων.

Στην εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία, καθολικοί και ορθόδοξοι δεν είχαν τόσο καλές σχέσεις. Ήταν χωροταξικά διαχωρισμένοι (Άνω Σύρος και Ερμούπολη αντίστοιχα) και απέφευγαν τους γάμους μεταξύ τους. Φέρνοντάς το στο σήμερα, με χαρά σας πληροφορώ ότι, ευτυχώς, δεν υπάρχουν πια οι διακρίσεις με βάση το δόγμα. Ακόμα μπορεί κανείς να καταλάβει το δόγμα με βάση τα επίθετα, αν και οι καθολικοί είναι φανερά λιγότεροι απ' ό,τι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της Σύρου. Επίσης γίνονται και μεικτοί γάμοι (εγώ π.χ. είμαι απόγονος ενός τέτοιου γάμου, όπως και πολλοί άλλοι).

Το βιβλίο μού άρεσε πολύ. Παρόλο που ήταν αρκετά εκτενές, δεν μπορούσα να το αφήσω απ' τα χέρια μου. Η γιαγιά μου, που το διάβασε πρώτη, είπε ότι την μπέρδεψαν και την κούρασαν τα πολλά ονόματα. Δεν την αδικώ σ' αυτό. Κι εγώ, αν δεν το διάβαζα όλο σε μερικές μέρες, ίσως να μπερδευόμουν. Τα δευτερεύοντα ονόματα, όμως, έκαναν φανερή, κατά τη γνώμη μου, την ενδελεχή έρευνα της συγγραφέα για την ιστορία του νησιού. Τα περισσότερα απ' αυτά τα γνώριζα, πολλά απ' αυτά αποτελούν ονόματα οδών πλέον (κι ας μην τα πηγαίνουμε καλά με τις οδούς εδώ στη Σύρο).

Είναι ωραία εμπειρία να πλάθεις στο μυαλό σου τις εικόνες που περιγράφει ένας συγγραφέας -με μία μεγάλη δόση αυθαιρεσίας, εννοείται, η νέα γενιά δεν τα πάει καλά με τις περιγραφές. Είναι όμως ακόμη πιο ωραία εμπειρία οι εικόνες αυτές να παίρνουν μορφή στο μέρος που γεννήθηκες και μεγάλωσες. Οι ήρωες έκαναν βόλτα στην πλατεία κοντά στο σπίτι μου, τηρώντας τις κοινωνικές συμβάσεις που έχω ακούσει απ' τη γιαγιά μου, παρακολουθούσαν θεατρικές παραστάσεις εκεί που παρακολουθώ κι εγώ σήμερα, εκκλησιάζονταν στον ναό του οποίου την καμπάνα ακούω κάθε μέρα να σημαίνει την ώρα. Αν δεν είναι αυτό μία δυνατή εμπειρία, τότε τι ειναι; 

Όσοι έχετε επισκεφτεί ήδη τη Σύρο, σας συνιστώ να διαβάσετε αυτό το βιβλίο. Όσοι δεν το έχετε κάνει ακόμη, πάρτε το πλοίο, πάρτε και το βιβλίο κι ελάτε. Σας περιμένουμε! (not sponsored)

Βιβλιοκριτική| Annie Ernaux - Ο τόπος | Νινέτα Πλυτά

 

Ξενόγλωσσος Τίτλος: La place
Εκδόσεις: Mεταίχμιο
Μεταφράστρια: Ρίτα Κολαΐτη 
Χρονολογία έκδοσης: 2022
Αριθμός σελίδων: 107

Ο Τόπος είναι το πρώτο βιβλίο της Ernaux που διαβάζω. Δεν το επέλεξα τόσο λόγω του Νόμπελ που πήρε αλλά επειδή χαζεύοντας σ' ένα βιβλιοπωλείο, μου κίνησε την περιέργεια το θέμα. Η σχέση πατέρα-κόρης και η απόκλιση στις αντιλήψεις που προκύπτει απ' την είσοδο της στο πανεπιστήμιο και ταυτοχρόνως σε μια άλλη ζωή. 

Το θέμα μού φάνηκε πολύ ενδιαφέρον και στην αρχή θεώρησα ότι είναι κάτι πολύ κοινό, με την έννοια ότι μπορεί να συμβεί στον καθένα μας. Διαβάζοντας όμως την ιστορία κατέληξα ότι δεν είναι τόσο κοινό όσο νόμιζα. Σίγουρα η απόσταση μεταξύ πατέρα και κόρης είναι κάτι που όντως μπορεί να συμβεί στον καθένα. Αλλά οι λόγοι που συνέβη αυτό στην συγκεκριμένη ιστορία δεν είναι τόσο κοινοί. Η είσοδος της κόρης στο πανεπιστήμιο είναι (πλέον) κάτι σχετικά σύνηθες. Η είσοδος της κόρης στο πανεπιστήμιο σε μία εποχή που ακόμη η αγροτική οικονομία ήταν στο φόρτε της, που η αστική τάξη δεν είχε αναπτυχθεί τόσο, δεν ήταν κάτι τόσο σύνηθες. Ή ακόμη κι αν ήταν, μπορούσε να δημιουργήσει μεγάλες αποκλίσεις λόγω του διαφορετικού τρόπου ζωής. Ας μην ξεχνάμε ότι το βιβλίο γράφτηκε το 1983 υπό διαφορετικές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η συγγραφέας, ο πατέρας της οποίας προερχόταν από αγροτική οικογένεια, <<Κάθε φορά που μου μιλούσαν γι' αυτόν (εννοεί τον παππού της), άρχιζαν λέγοντας "δεν ήξερε μήτε να διαβάζει μήτε να γράφει", θαρρείς και τούτη η αρχική δήλωση ήταν αναγκαία για να εξηγήσει τη ζωή και τον χαρακτήρα του>> .

Από το πού δίνει έμφαση η ηρωίδα στην διήγηση της ιστορίας του πατέρα της φαίνεται ότι κατά τη γνώμη της η αιτία της απόστασης μεταξύ πατέρα και κόρης οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην κοινωνική τάξη, στην ταπεινή καταγωγή του, η επίγνωση της οποίας πολλές φορές τον κρατούσε πίσω στις συζητήσεις, στην επαγγελματική ανάπτυξη κλπ.. Για εκείνον όλα είχαν να κάνουν με την οικονομική ευχέρεια, στο μυαλό του δεν ήταν όλα για όλους. 

Με τη σειρά της και η κόρη επιβεβαιώνει ότι δεν έμεινε ανεπηρέαστη απ' τις διαφορές μεταξύ κοινωνικών τάξεων που είχαν αρχίσει να γίνονται ορατές: <<Ενέδωσα στην επιθυμία του κόσμου που ζω, ενός κόσμου που σε υποχρεώνει να λησμονήσεις τις αναμνήσεις μιας ταπεινής ζωής θαρρείς και ήταν κάτι που πρόδιδε κακό γούστο>>.

Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά; Γιατί ίσως όλα αυτά στάθηκαν εμπόδιο στο να ταυτιστώ με την ηρωίδα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μου άρεσε το βιβλίο. Ίσα ίσα, ήταν κι ένα άγνωστο σε μένα βίωμα που με βοηθάει να κατανοήσω προηγούμενες γενιές. Ή τώρα που το καλοσκέφτομαι, δεν είναι και τόσο μακρινό αλλά μπορεί να περιγράψει τη σχέση γιαγιάδων/παππούδων με τα εγγόνια τους και την απόκλιση ως προς τον τρόπο ζωής και τις αντιλήψεις. Κι αν το σκεφτώ λίγο παραπάνω, ίσως να καλύπτει και ανθρώπους που ζουν στην επαρχία, όπου η ζωή δεν είναι τόσο έντονη όσο στις μεγάλες πόλεις, κι έτσι μπορεί να υπάρξει απόκλιση ως προς τις αντιλήψεις. Ειδικά όταν ένα νέος φεύγει από την επαρχία για να πάει να σπουδάσει. Σε αυτή την περίπτωση, παρόλο που δεν ζούμε στο 1980, θα συναντήσουμε διαφωνίες τόσο κατά τη διάρκεια των σπουδών και πολύ περισσότερο αργότερα, που οι ορίζοντες έχουν διευρυνθεί και ο άνθρωπος έχει μάθει κι άλλα πράγματα, είτε πάνω στο αντικείμενο σπουδών είτε όχι.

Τέλος, αναφορικά με τον τρόπο γραφής, νομίζω ότι η συγγραφέας πέτυχε να αποδώσει αυτή την απόσταση που ένιωθε. Όπως επισημαίνει η ίδια, περιγράφοντας γεγονότα, συγκεντρώνοντας λόγια, χειρονομίες και γενικά τα αντικειμενικά σημάδια της ύπαρξης του πατέρα της, χωρίς λυρικές αναπολήσεις, θριαμβευτική επίδειξη ειρωνείας αλλά με έναν ακύμαντο τρόπο γραφής, όπως απευθυνόταν στους γονείς της όταν τους έγραφε γράμματα. Σαν εξωτερικός παρατηρητής, σαν η ζωή να μην ήταν δική της. Αυτό ίσως να προβληματίσει τον αναγνώστη. Ομολογώ ότι κι εγώ περίμενα εσωτερικούς μονολόγους, πρωτοπρόσωπη αφήγηση, έντονα συναισθήματα απογοήτευσης, ίσως και κατηγορίες προς τον πατέρα. Συνειδητοποίησα όμως ότι αυτές οι αναγνωστικές προσδοκίες έχουν να κάνουν και με την εποχή μας, η οποία έχει στραφεί περισσότερο στην ψυχολογία του ατόμου και στην έκφραση των ανείπωτων. Ακόμη δηλαδή και οι συγγραφικές επιλογές σχετίζονται με την χρονική περίοδο συγγραφής, χωρίς φυσικά αυτό να μειώνει την αναγνωστική εμπειρία. Απλώς μας φέρνει σε επαφή με κάτι διαφορετικό, το οποίο όμως μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε κάποιες πτυχές του δικού μας εαυτού. Ακόμη και το ότι εγώ προσωπικά περίμενα πιο προσωπική γραφή δείχνει κάτι για μένα ως άνθρωπο. Γιατί αυτό είναι η λογοτεχνία: ένα παράθυρο στον εξωτερικό αλλά και στον εσωτερικό μας κόσμο, μια ευκαιρία να γνωρίσουμε τον εαυτό μας μέσα από τις εμπειρίες των άλλων.

Βιβλιοκριτική | Ζοζέ Σαραμάγκου - Περί τυφλότητος | Νινέτα Πλυτά

 

Ξενόγλωσσος Τίτλος: Ensaio sobre a cegueira
Εκδόσεις: Καστανιώτης
Μεταφράστρια: Αθηνά Ψυλλιά
Χρονολογία έκδοσης: 2010
Αριθμός σελίδων: 384

Μια επιδημία λευκής τυφλότητας χτυπάει σταδιακά όλους τους ανθρώπους μιας πόλης. Οι αρχές, στην προσπάθεια τους να περιορίσουν τη διασπορά, κλείνουν τους πρώτους τυφλούς σε ένα εγκαταλελειμμένο φρενοκομείο χωρίς επαφή με τον έξω κόσμο, χωρίς βοήθεια και πολλές φορές χωρίς τρόφιμα. Ο αναγνώστης παρακολουθεί τη ζωή των τυφλών τροφίμων του φρενοκομείου που μοιάζει με μια μικρογραφία κοινωνίας υπό κατάρρευση, την οποία ο Ζοζέ Σαραμάγκου έχει υπολογίσει <<με γραφειοκρατική ακρίβεια>>.

Όταν δεν μπορείς να καλύψεις τις βασικές ανάγκες της τροφής, της καθαριότητας, του ύπνου. Όταν οι αισθήσεις αχρηστεύονται γιατί δε θες να ακούς, να μυρίζεις, να γεύεσαι αυτό που υπάρχει γύρω (να το βλέπεις δεν υπάρχει έτσι κι αλλιώς σαν επιλογή). Όταν κάθε έννοια οργάνωσης και πολιτισμού έχει χαθεί, τότε ποια είναι η διαφορά του ανθρώπου απ' τα ζώα;

Το βιβλίο αυτό μου φάνηκε (δυστυχώς) πιο επίκαιρο από ποτέ: από τη μία η καραντίνα και ο φόβος μετάδοσης αυτής της άγνωστης αρρώστιας που θυμίζει τα τελευταία δύο χρόνια αλλά και οι εικόνες των τελευταίων ημερών από τη Σαγκάη, από την άλλη η εξαθλίωση της ανθρώπινης ύπαρξης που θυμίζει ειδήσεις από την Ουκρανία, με έκαναν να αναρωτηθώ (ίσως με κάποια υπερβολή, ίσως και όχι): τελικά πόσο μακριά βρισκόμαστε από αυτόν τον "επιστημονικής φαντασίας" κόσμο που περιγράφει ο Σαραμάγκου;

 «[...] κατεβήκαμε όλα τα σκαλοπάτια της αναξιοπρέπειας, όλα, μέχρι που φτάσαμε στην εξαχρείωση [...]. Διαβάζοντας το παραπάνω απόσπασμα σκέφτηκα ότι οι άνθρωποι αυτοί έφτασαν στο κατώτατο σκαλί της αξιοπρέπειας γιατί κάπως έπρεπε να ζήσουν. Για εμάς σήμερα ποια είναι η δικαιολογία που ενώ βλέπουμε επιλέγουμε να μη δούμε; Η σκέψη αυτή με τρόμαξε. Θυμήθηκα τον Πρωταγόρα και την σύσταση των πρώτων κοινωνιών: «[...] αναζητούσαν λοιπόν να συγκεντρώνονται και να διασώζονται χτίζοντας πόλεις·κάθε φορά λοιπόν που συγκεντρώνονταν, αδικούσαν ο ένας τον άλλο, επειδή πράγματι δεν κατείχαν την πολιτική τέχνη, με αποτέλεσμα πάλι να διασκορπίζονται και να αφανίζονται ».

Εδώ αντί της πολιτικής τέχνης δεν κατείχαν την όρασή τους, χωρίς την οποία δεν ήταν πια οι ίδιοι. Κι έτσι η κοινωνία που με τόσο κόπο είχαν συστήσει καταστράφηκε «σαν κάστρο από τραπουλόχαρτα ».

Και μέσα σε όλον αυτό τον χαμό, έρχεται το μεγάλο ερώτημα: Σε έναν κόσμο τυφλών, τι θα έκανες αν έβλεπες;

Δε θα κρύψω ότι σε κάποια σημεία βρήκα το βιβλίο πολύ σκληρό, μπήκα στον πειρασμό να το παρατήσω αλλά ήθελα τόσο να μάθω τη συνέχεια που τελικά έφτασα ως το τέλος. Με έκανε όμως να αναλογιστώ για πρώτη φορά το ενδεχόμενο να υπάρχει trigger warning στα βιβλία. Όσο για την ταινία, δε νομίζω ότι θα τη δω. Αρκετές εικόνες έχω ήδη.

Μαρία Κίτσου για Λιγνάδη : Θέλουμε να ζούμε σε έναν τόπο που η δικαιοσύνη θα λάμπει (βίντεο)

 Η Μαρία Κίτσου  στο τέλος της παράστασης "Ηλέκτρα" του Ευρυπίδη που περιόδευσε στην Αλεξανδρούπολη, διάβασε ένα κείμενο καταπέλτη, συγκεκριμένα την επιστολή του ΣΕΗ για τον Δημήτρη Λιγνάδη, λαμβάνοντας το θερμό χειροκρότημα του κοινού.

 «Θέλουμε τα θύματα του Λιγνάδη, όσα βρήκαν το κουράγιο να μιλήσουν αλλά και όσα ακόμα το ψάχνουν, να συνεχίσουν να ζουν ανάμεσά μας χωρίς φόβο και ντροπή, η ελευθερία να αφαιρείται από αυτόν που αμετανόητα βιάζει τα παιδιά μας. Θέλουμε η γενναία απόφαση της καταδίκης του ενόχου σε 12 χρόνια φυλάκιση να είναι κυριολεκτική. Θέλουμε να ζούμε σε έναν τόπο που η δικαιοσύνη θα λάμπει αντίστοιχα της ομορφιάς του και ο ήλιος να πάψει επιτέλους να είναι νοητός. Είμαστε με τα θύματα. Ο ένοχος Δημήτρης Λιγνάδης για δυο βιασμούς παιδιών, να παραμείνει στη φυλακή», ανέφερε μεταξύ άλλων η ανακοίνωση που ανέγνωσε η Μ. Κίτσου.

Σημειώνεται ότι η Μαρία Κίτσου είχε συνεργαστεί κατά το παρελθόν με τον Δ. Λιγνάδη, συμπρωταγωνιστώντας μαζί του στην παράσταση «Μακβεθ», λίγους μόλις μήνες πριν έρθει στο φως της δημοσιότητας η πρώτη καταγγελία για βιασμό.

Το βράδυ του Σαββάτου, κατά την διάρκεια της παράστασης «Πέρσες» του Αισχύλου στο θεάτρο της Επιδαύρου, θεατές ύψωσαν πανό που έγραφε «Βιαστής Είναι» αναφερόμενοι στον καταδικασμένο για δυο βιασμούς ηθοποιό.

«Η Νάντια Σκορδοπούλου στο Εικαστικό Ημερολόγιο της Νικολένας Καλαϊτζάκη»

Επιμέλεια συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη

Πότε και πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την Τέχνη, και πόσο νόημα δίνει στη ζωή σας ως σήμερα;

Αισθάνομαι πως η τέχνη ήταν πάντα μια προσωπική πνευματική ανάγκη και διάθεση, η πιο καθοριστική στιγμή ήταν όταν σε ηλικία επτά ετών, παρακολούθησα πρώτη φορά παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Με τον τρόπο που μπορώ να το ερμηνεύσω σήμερα, πιστεύω πως τότε ανακάλυψα έναν άυλο κόσμο, έναν κόσμο ιδεών, αισθήσεων, έναν πνευματικό κόσμο, εκεί γεννήθηκε μέσα μου το «όνειρο», εκεί απέκτησα φτερά. Σήμερα είναι ακόμη ζωντανό το όνειρο μου, είναι η ελπίδα της δημιουργίας, συλλέγοντας πληροφορίες, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις, παρατηρώντας τους ανθρώπους, ακούγοντας μουσικές, πηγαίνοντας θέατρο και ό,τι άλλο περιλαμβάνει η ζωή, ώστε να μπορείς να πάρεις μια «θέση» απέναντι στα πράγματα. Το θέατρο, λοιπόν, ήταν η αφορμή να αγαπήσω την τέχνη, πιστεύοντας για χρόνια πως ήθελα να γίνω ηθοποιός, αλλά τον δρόμο μου τον βρήκα στην σύγχρονη τέχνη, όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη Μπιενάλε της Βενετίας, ήταν η «γλώσσα» έκφρασης που ήθελα πλέον να γνωρίσω. Σήμερα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου, κάθε λεπτό μπορεί να είναι μια στιγμή δημιουργίας, κάθε στιγμή μπορεί να γίνει ο κόσμος διαφυγής μου.

Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας, σε ποιο ρεύμα τα κατατάσσετε, και πόση αξία δίνετε στην τεχνική τους απόδοση;

Με ενδιαφέρουν πολλά θέματα παράλληλα, ενημερώνομαι για πολλά, και έχω την ανάγκη να εκφράσω αυτές τις διαφορετικές πτυχές της ζωής, μα και με διαφορετικούς τρόπους. Από την ζωγραφική στο βίντεο, από τη φωτογραφία στις εγκαταστάσεις, από τα σκηνικά και τον φωτισμό, σε συνεργασίες με πανεπιστήμια για υποθαλάσσια έργα, ή νέες μεθόδους καλλιέργειας και μετατόπισης της «κανονικότητας». Θα έλεγα όμως πως όλα τα έργα μου φέρουν μέσα τους μια μεταφυσική διάσταση, είτε αναφέρονται στην νέα γεωλογική περίοδο που αποκαλείται "Ανθρωπόκαινος" συμπεριλαμβάνοντας τα σημάδια που αφήνει στον πλανήτη ο άνθρωπος, αλλαγή τοπίων, κλιματική αλλαγή, ρύπανση, είτε αναφέρονται στον ίδιο τον άνθρωπο, στην διάνοια του, στις ψυχικές του διαθέσεις αλλά και τις κοινωνικές του ανάγκες, καταλήγουν πάντα σε μια ανώτερη δύναμη, που για μένα είναι ο Θεός. Έπειτα, η ιδέα ή το μέσο που θα επιλέξεις για να δημιουργήσεις ένα έργο είναι η βάση μιας δημιουργίας όμως πολύ σημαντικό είναι το μέτρο, η δύναμη της σύνθεσης και της ισορροπίας, ή και της ανισορροπίας, αυτό είναι που θα χαρακτηρίσει την αξία της τεχνικής απόδοσης, αυτός είναι ο σκελετός του έργου. Ιδέες μπορούμε να έχουμε αλλά ο σχεδιασμός και η εκτέλεση θα καθορίσουν την αξία του έργου.

Μέσα από την Τέχνη σας επιθυμείτε να περάσετε "μηνύματα", σκέψεις και συναισθήματα στον θεατή ή απλώς μεταφέρετε στον καμβά την "αλήθεια" και την αισθητική σας, αποτυπώνοντας τα όσα σας εμπνέουν, σας απασχολούν και σας εκφράζουν;

Οι σκέψεις μου γίνονται θέματα και έπειτα μηνύματα που θέλω να μοιραστώ. Όταν σχεδιάζω μια δημόσια καλλιτεχνική εγκατάσταση και αναφέρομαι στο ευρύ κοινό, στοχεύω στην ευαισθητοποίηση του γύρω από το αντίστοιχο θέμα. Για παράδειγμα, η σημασία της προστασίας του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος, που μελέτησα σε συνεργασία με τον Καθηγητή Ωκεανολογίας Γιώργο Παπαθεοδώρου και την κα Βερονίκη Κορακίδου μέσα από το πρότζεκτ World Connection, όπου ένα τεράστιο βουνό από αλάτι στις Αλυκές του Μεσολογγίου με την μέθοδο του 3Dmapping, μεταμορφώθηκε σε μια θάλασσα, η οποία μεταβαλλόταν από νερό - σε αίμα και αντίστροφα, ήταν ένα πολύ ισχυρό μήνυμα, τόσο για τους κατοίκους της λιμνοθάλασσας που παρακολούθησαν την προβολή και ενημερώθηκαν μέσα από μια σχετική δίφυλλη εφημερίδα που εκτυπώσαμε και μοιράσαμε στους πολίτες και στα σχολεία, όπως επίσης και για το φιλότεχνο κοινό που επισκέφτηκε την έκθεση που παρουσιάστηκε στην Αθήνα στον Τεχνοχώρο, στην ΟΙΚΙΑ Γκαρίπης στη Μύκονο και στην Δημοτική Γλυπτοθήκη Αγρινίου. Ενώ άλλες φορές, στοχεύω στην αφύπνιση του κοινού απέναντι στα σύγχρονα κοινωνικά και ανθρωπολογικά προβλήματα. Όπως της εξάρτησης μας από τον ψηφιακό κόσμο, εδώ με τη δημόσια καλλιτεχνική εγκατάσταση Μνήμη, μια 3D προβολή που μεταμόρφωσε τους Κάτω Μύλους της χώρας της Μυκόνου σε τεράστιες βιντεο-οθόνες, παρουσιάζοντας σύννεφα τα οποία μαγνητοσκοπούσα για πάνω από έναν χρόνο, ενώ λέξεις - συναισθήματα - μηνύματα, ανασυρόμενες από την μνήμη εμφανίζονταν και χάνονταν ανάμεσα στα κινούμενα σύννεφα, θέλοντας να κάνω μια αναφορά στον νέο απόμακρο τρόπο που επικοινωνούμε, τα ηλεκτρονικά μηνύματα. Βλέπουμε να συγχέονται σ’ αυτό το έργο τα όρια του πραγματικού με του εικονικού, σε ένα από τα ομορφότερα τοπία του κόσμου, όπου οι επισκέπτες απορροφημένοι από τον ψηφιακό κόσμο στερούνται τη βιώση αυτής της εμπειρίας. Αλλά υπάρχουν και έργα πολύ προσωπικά, που για μένα αποτελούν τις σελίδες του προσωπικού ημερολογίου μου, είναι πίνακες ζωγραφικής ή σχέδια που δεν αποσκοπούν απαραίτητα να μεταδώσουν ένα μήνυμα, αλλά είναι μια προσωπική έκφραση που κάποιοι θα ταυτιστούν και κάποιοι όχι.

 
Ποια είναι, κατά την κρίση σας, τα βασικά χαρακτηριστικά / "ποιότητες", που καθιστούν το έργο ενός εικαστικού καλλιτέχνη ξεχωριστό και τον περνούν στην αιωνιότητα;

Να απαντήσουμε «Τι είναι Τέχνη;» δηλαδή! Θα μπορούσε να είναι το καλό σχέδιο, το χρώμα, το μέτρο, η ισορροπία, το περιεχόμενο και άλλα πολλά χαρακτηριστικά. Αλλά δεν αρκούν κι αυτά. Είναι κάτι άλλο πιο πνευματικό που δίνει αξία και ζωή στα έργα. Στην αρχαία κινέζικη τέχνη, όπου η αντιγραφή δεν θεωρήθηκε ποτέ κλοπή, αλλά καλλιτεχνικό προτέρημα, τα έργα των πιο καλλιεργημένων και μορφωμένων ζωγράφων ήταν ωραιότερα και είχαν υψηλότερη καλλιτεχνική αξία σε σχέση με ένα αντίστοιχο αντίγραφο ενός δημιουργού που γνώριζε μόνο την τεχνική και επαναλάμβανε μηχανικά για δεκαετίες. Επομένως, η παιδεία δημιουργεί τον πολιτισμό, παράγει τέχνη και προσδίδει υψηλή ποιότητα σε ό,τι κάνουμε. Παιδεία βέβαια, δεν είναι η συγκέντρωση στείρων γνώσεων, αλλά είναι η πρόθεση του καθενός μας για μια διαρκή πνευματική πρόοδο. Ένας καλλιτέχνης τώρα, θα πρέπει να συνδυάζει την τεχνική μαζί με την αλήθεια του. Την λέξη "αλήθεια" θα την συναντήσουμε σε κάθε μορφή τέχνης, θα ακούσεις έναν σκηνοθέτη να λέει στον ηθοποιό «παίξε αληθινά», θα δεις ένα ζωγράφο να λέει στον μαθητή του να ζωγραφίζει την αλήθεια, θα ακούσεις έναν αρχιτέκτονα να λέει μείνετε στο αληθινό, όπως και ένας ποιητής είναι σημαντικός όταν γράφει αλήθειες. Για το πώς αναγνωρίζεις την αλήθεια όμως, και πώς θα την αποδώσεις…εδώ αρχίζουν τα δύσκολα! Ίσως όταν ο Βαν Γκογκ ζωγράφιζε την Έναστρη Νύχτα να είχε γίνει ένα με την Αλήθεια.

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αναγνωρίζεται θετικά το έργο σας; Σας δίνει χαρά η ευρεία αποδοχή του; Είναι αυτό το ζητούμενο για τον κάθε σύγχρονο εικαστικό δημιουργό• η κινητήριος δύναμη για να συνεχίζει;

Φυσικά και είναι σημαντικό! Πιστεύω όλοι μας έχουμε την ανάγκη της αποδοχής, της εκτίμησης και της αγάπης από τους συνανθρώπους μας. Είμαστε βαθιά κοινωνικά όντα και είναι ενάντια στην φύση μας να αποκοπούμε από αυτήν, ταυτόχρονα όμως δεν γίνεται να αρέσουμε σε όλους, διότι η κοινωνία δεν ειναι ενιαία αλλά αποτελείται από πολλά διαφορετικά κοινωνικά σύνολα. Σύμφωνα με την κοινωνιολογία της αναγνώρισης ο Alan Boweness μιλάει για τέσσερις κύκλους αναγνώρισης του σύγχρονου καλλιτέχνη, τους ομοτέχνους δημιουργούς, τους εμπόρους και τους συλλέκτες έργων τέχνης, τους επιμελητές και τους κριτικούς τέχνης και τέλος ο τέταρτος κύκλος του ευρύτερου κοινού (άλλοτε μυημένων και άλλοτε αμύητων) το οποίο ποσοτικά είναι πολύ υψηλό αλλά στην ουσία απέχει πολύ από τον καλλιτέχνη, επομένως τα στάδια αναγνώρισης και επικράτησης στην κόσμο της τέχνης είναι πολύπλοκα. Το ίδιο αν θυμάμαι σωστά ανέφερε κάποτε και ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, άλλοι καλλιτέχνες αρέσουν στους συλλέκτες, άλλοι στα μουσεία, και άλλοι μεταξύ καλλιτεχνών. Αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα, ο κάθε καλλιτέχνης όμως δεν πρέπει να επηρεάζεται από αυτό, όταν εχεις την ανάγκη να εκφραστείς θα το κάνεις με κάθε κόστος. Επίσης η αναγνώριση δεν μπορεί να είναι η κινητήριος δύναμη, βέβαια ένα καλό που φέρνει στους καλλιτέχνες είναι η αύξηση των αποδοχών τους ή κερδίζουν την εμπιστοσύνη των χορηγών και μπορούν να υλοποιήσουν τις ιδέες σου, πιο εύκολα.

Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας; Η έμπνευση συνηθίζει να σας χτυπάει την πόρτα με το φως του ήλιου, ή με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών;

Επειδή πάντα εργαζόμουν ακόμη και όταν ήμουν φοιτήτρια, πολλές συνεχόμενες ώρες και καθημερινά σε δουλειές που δεν ήταν πάντα σχετικές με τα καλλιτεχνικά έμαθα να δουλεύω παράλληλα. Το ατελιέ μου ήταν πάντα το κεφάλι μου, εκεί γίνονταν και γίνεται όλη η «δουλειά», η εκτέλεση της ιδέας είναι συνήθως μια ευχάριστη διαδικασία, και πολλές φορές μπορεί να μην χρειαστεί να αγγίξω τίποτα ως προς την υλοποίηση του, απλά να κάνω την σκηνοθεσία. Επομένως όταν το μυαλό δουλεύει συνεχώς γύρω από ιδέες, δεν μπορώ να κλείσω την πόρτα και να πω θα το δω αύριο πάλι! Μια συνήθεια χρόνων είναι τα μικρά μπλοκάκια τσέπης, όπου κρατάω σημειώσεις καθημερινά. Στο εργαστήριο πηγαίνω όταν ήδη έχω σχεδιάσει όλη την έκθεση, και τότε αρχίζω να δουλεύω σε πολύ εντατικούς ρυθμούς, μέρα και νύχτα, όπου μέσα σε μια εβδομάδα μπορεί να έχω ολοκληρώσει όλα τα έργα μια σειράς.

Ποιους εικαστικούς, διαχρονικούς ή και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, θαυμάζετε για το έργο τους;

Έχω μείνει έκπληκτη αντικρίζοντας έργα του Pablo Picasso, ο καλύτερος σχεδιαστής του περασμένου αιώνα, τολμηρός, ακατάπαυστος και αληθινός! Έχω δακρύσει από το δέος απέναντι σε έργα του Leonardo da Vinci, έχω θαυμάσει την πίστη και την επιμονή του Piet Mondrian, ο οποίος δουλεύοντας για πάνω από τριάντα χρόνια πάνω στην αφαίρεση κατέκτησε την ισορροπία φθάνοντας στις πρωτογενείς δομές, όπου αργότερα ο Robert Morris μετέφερε στον χώρο και δόξασα την έννοια του μαύρου τετράγωνου του Μάλεβιτς. Επίσης μεγάλωσα μελετώντας δυο λευκώματα: το ένα με έργα του Paul Cezanne και το άλλο με πορτρέτα του Rembrandt, ενώ θα ήθελα να είχα ζωγραφίσει όλα τα έργα της Helen Frankenthaler! Σήμερα γοητεύομαι από καλλιτέχνες που έχουν αναπτύξει μια πολύ υψηλή αισθητική αντίληψη και μια δική τους εικαστική γλώσσα δημιουργώντας έργα που έχουν σχέση με το περιβάλλον όπως: o Olafur Eliasson, ο Doug Aitken, η Pipilotti Rist, η Διοχάντη και ο Γιάννης Κουνέλλης που πότε πηγαίνουν στην φύση και άλλοτε φέρνουν τη φύση μέσα στον χώρο.

Σε μία μετάβαση στην σφαίρα της φαντασίας και του άπιαστου χωροχρόνου, σε ποια χώρα και σε ποια εποχή θα θέλατε να ζείτε - ως εικαστικός καλλιτέχνης πάλι - και με ποιους διάσημους καλλιτέχνες θα θέλατε να κάνετε "παρέα";

Θα ήθελα να ζω στο σήμερα! Αισθάνομαι πολύ τυχερή. Η τέχνη διανύει μια από τις ωραιότερες περιόδους της, είναι αποδεκτά τα πάντα και οι πάντες, κάθε μέσο και κάθε ιδέα! Θεωρώ πως είναι πολύ απελευθερωτική και ανοικτή, και όταν κάποιος έχει παραγωγική σκέψη θα έχει και έργο. Ενώ οι δυνατότητες που έχουμε μέσα από το διαδίκτυο έχουν ανοίξει πλέον νέα κανάλια αλλάζοντας το καλλιτεχνικό τοπίο και τις δυνατότητες δημιουργίας. Προσωπικά απολαμβάνω να παρακολουθώ εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, κάθε επίσκεψη είναι μια έκπληξη, τα έργα πλέον είναι σα να ξεχύνονται από ένα «κοινό ασυνείδητο». Όσο για τις παρέες των εικαστικών συμβαίνει κάτι μοναδικό, βλέποντας το έργο τους είναι σα να τα έχεις πει όλα! Η ζωγραφική όποια μορφή και να έχει στον καμβά, στον χώρο κτλ είναι το απόσταγμα της ψυχής μας, όπως ένα ποίημα, επομένως δεν απαιτούνται πολλές συζητήσεις μεταξύ καλλιτεχνών. Όταν συναντιέμαι με φίλους ζωγράφους, συζητάμε οτιδήποτε άλλο και ελάχιστα για την ζωγραφική. Αλλά δεν κρύβω πως θα ηθελα να κάνω παρέα με σκηνοθέτες όπως: με τον Terrence Malick, με τον Lars von Trier, τον Jim Jarmusch και λίγο πιο πίσω με τον Kieslowski και τον Tarkovsky…

Πέρα από την Τέχνη, ποια άλλα "ιδανικά" σας δίνουν ζωή, χαρά και νόημα;

Ιδανικό, είναι το ύψιστο αγαθό! Ο υψηλός στόχος! Για μένα είναι η Αλήθεια και η Αγάπη. Και φυσικά οι άνθρωποι, αγαπάω βαθιά τους ανθρώπους και σε κάποιους έχω ιδιαίτερη αδυναμία, και ο στόχος μου και η έννοια μου είναι να είναι καλά και χαρούμενοι, χωρίς πάντα να καταφέρνω να είμαι κοντά τους. Ο Άγιος Χρυσόστομος όμως έλεγε: "η αγάπη σε ακολουθεί όσο μακριά κι είναι σα να στέκεσαι δίπλα στον άλλον". Επίσης ιδανικό θα έπρεπε να είναι η χαρά μας, γιατί και η χαρά θέλει κόπο πρέπει να την αναζητούμε στην κάθε μας μέρα, στο φως του ήλιου, στην ηρεμία της νύχτας, στις εποχές, στις δυσκολίες και στις νίκες μας στην επι-κοινωνία μας και στο μοίρασμα. «Χαίρετε!». Αυτό είναι ένα ιδανικό.

• Διάκριση:

Πρόσφατα το έργο Conscious Dives «Plastic Futures» βραβεύτηκε με το 3ο Βραβείο του ευρωπαϊκού προγράμματος S+T+Arts (Science,Technology & Arts) που διοργανώνει η ΣΤΕΓΗ του Ιδρύματος Ωνάση, μια υποθαλάσσια καλλιτεχνική εγκατάσταση που βρίσκεται σε εξέλιξη, της Νάντιας Σκορδοπούλου σε συνεργασία με τον θαλάσσιο βιολόγο Ferdinando Laconi, την εταιρία Ulysses Multihull Adventures - liveboard.gr και επιμελήτρια την Βερονίκη Κορακίδου (Φωτογράφος: Γιώργος Ρηγούτσος)

Επόμενα σχέδια:

Συμμετέχω σε τρεις εξίσου πολύ ενδιαφέρουσες ομαδικές εκθέσεις μέσα στο καλοκαίρι και το φθινόπωρο, στην Κρήτη, στην Τήνο και στην Αθήνα. Ενώ η μεγάλη μου επιθυμία, εδώ και δύο χρόνια είναι να βρούμε χορηγούς για να ολοκληρώσουμε ένα υποθαλάσσιο επισκέψιμο έργο, που ήδη δουλεύουμε πειραματικά με μια ομάδα επιστημόνων όπως: θαλάσσιων βιολόγων, μηχανικών, δυτών κτλ. Και πρόσφατα συνεργαζόμαστε με τον εξαίρετο Καθηγητή Γεωπονικής κ. Γιώργο Σαλάχα γύρω από τις νέες μορφές καλλιέργειας και την σημασία τους στον σύγχρονο κόσμο μας. Ενώ σε συνεργασία με τον σπουδαίο συλλέκτη κ. Στέλιο Γκαρίπη θα επιμεληθώ δυο εκθέσεις από την πολύ ενδιαφέρουσα και σημαντική συλλογή του σε ένα νέο χώρο στην Παροικιά της Πάρου.

Βιογραφικό:

Η Νάντια Σκορδοπούλου είναι μια καλλιτέχνης που τολμά να πειραματίζεται και συνεχώς να δοκιμάζει νέες ιδέες στο καλλιτεχνικό της έργο. Στο πρόσφατο βιογραφικό της θα δούμε να την απασχολούν ο άνθρωπος με μια μεταφυσική πνευματική προσέγγιση όπως και την αφορά πολύ η σχέση του καθενός μας με το περιβάλλον. Τα θέματα της στοχεύουν πάντα στην ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς την θέση του καθενός μας, απέναντι στην κοινωνία, μία κοινωνία με πολλαπλές κοινωνικές ομάδες και πολλαπλά και διαφορετικά κοινωνικά ζητήματα, όπως η σχέση μας με το περιβάλλον και την θρησκεία. Και το πετυχαίνει μέσα από έργα μεγάλης κλίμακας, συνήθως σε απομακρυσμένα μέρη από τις πολυπληθείς και πολύβουες πόλεις, όπως σε αλυκές, σε θάλασσες σε ανεμόμυλους, αλλά και με έργα εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο και που αφορούν το υποθαλάσσιο περιβάλλον μας. Πάντα χειρίζεται έργα με μια προσωπική ματιά, βαθιά ερευνητική και πάντα σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες. Η νέα γεωλογική περίοδος που διανύουμε, η "Ανθρωπόκαινος", όπου η Γη φαίνεται να αλλάζει αμετάκλητα λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, είναι ένα από τα κύρια θέματα που την απασχολούν. Το έργο της είναι μια ειλικρινής, εγκάρδια πρόσκληση να την ακολουθήσουμε για να έρθουμε κοντά στην φύση, ξεφεύγοντας από την ολοένα και πιο εικονική μας πραγματικότητα. Απόφοιτη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών, με κατεύθυνση τη Ζωγραφική και την Σκηνογραφία. Παράλληλα, ολοκλήρωσε έναν διετή κύκλο μαθημάτων με τίτλο: "Τέχνη και Ψυχανάλυση", ενώ συνέχισε τις σπουδές της σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο τμήμα: "Σχεδιασμός Φωτισμού και Πολυμέσα" του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει συμμετάσχει στο διαδικτυακό πρόγραμμα "Catalysts: Artists Creating with Sound, Video and Time" του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, ΜοΜa και στο τμήμα: “Chinese Contemporary Arts” του Πανεπιστημίου Zurich University of the Arts. Έως σήμερα, έχει παρουσιάσει το καλλιτεχνικό της έργο σε δέκα ατομικές εκθέσεις. Επίσης, έχει συμμετάσχει σε πολλές διεθνείς εκθέσεις, τόσο στην Ευρώπη (Ελλάδα, Φινλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία), όσο και στην Αμερική (Λος Άντζελες, Ρότσεστερ Νέας Υόρκης, Puerto Rico).

nadiaskordopoulou.wordpress.com

***

*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος

nikolenakalaitzaki.wordpress.com

Βιβλιοκριτική | Tzvetan Todorov - Η λογοτεχνία σε κίνδυνο | Νινέτα Πλυτά

Ξενόγλωσσος Τίτλος: La litterature en péril
Εκδόσεις: Πόλις
Μεταφράστρια: Χρύσα Βαγενά
Χρονολογία έκδοσης: 2013
Αριθμός σελίδων: 120

Το συγκεκριμένο βιβλίο το διάβασα σε μία μέρα τόσο λόγω έκτασης (120 σελίδες) όσο και λόγω ενδιαφέροντος. O Τodorov μιλώντας απλά και κατανοητά, χωρίς ακαδημαϊκές εξάρσεις και ορολογίες, εξηγεί πώς φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση της σχολικής λογοτεχνίας (και ό,τι αυτή συνεπάγεται) προκειμένου να προτείνει μία λύση προς βελτίωσή της. Υποστηρίζει ότι η λύση βρίσκεται στην αλλαγή της αντίληψης για τη λογοτεχνία, <<η γνώση της οποίας δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μια από τις βασιλικές οδούς που οδηγούν στην ολοκλήρωση του καθενός>>, καθώς η έμφαση που δίνει το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα στην δομική κυρίως επεξεργασία του λογοτεχνικού κειμένου δεν αφήνει τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν ότι η λογοτεχνία είναι ένας λόγος για τον κόσμο μέσα απ' τον οποίο θα γνωρίσουν τον εαυτό τους αλλά και τους γύρω τους.

Έτσι, κάνει μία διάκριση μεταξύ του τι πρέπει να γνωρίζουν οι μαθητές και τι οι καθηγητές τους: <<Στην ανώτατη εκπαίδευση είναι νόμιμο να διδάσκονται (επίσης) οι προσεγγίσεις, οι αντιλήψεις που εφαρμόστηκαν στα έργα, οι τεχνικές. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που δεν απευθύνεται στου ειδικούς της λογοτεχνίας αλλά σε όλους, δεν μπορεί να έχει το ίδιο αντικειμενο: είναι η ίδια η λογοτεχνία που προορίζεται για όλους, όχι οι λογοτεχνικές σπουδές>>.

Η συνολική πρόταση του Todorov για μία διαφορετική προσέγγιση της λογοτεχνίας γίνεται σε πνεύμα πλήρους επίγνωσης της δύσκολης θέσης στην οποία βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας, οι οποίοι έχουν το βαρύ καθήκον να εσωτερικεύσουν όσα έμαθαν στο πανεπιστήμιο αλλά να τα επαναφέρουν στην κατάσταση ενός αοράτου εργαλείου την ώρα της διδασκαλίας.

Ένα από τα πιο αγαπημένα μου σημεία ήταν εκείνο στο οποίο αναφέρεται στη διάκριση μεταξύ λογοτεχνίας της μάζας και  λογοτεχνίας της ελίτ, ένα θέμα που απασχολεί πολλούς βιβλιόφιλους σήμερα, μεταξύ αυτών κι εμένα (βλ. στο τέλος της σελίδας). Η διάκριση αυτή ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα όταν και <<δημιουργείται μια άβυσσος μεταξύ της [...] λαϊκής παραγωγής που βρίσκεται σε άμεση επαφή με την καθημερινή ζωή των αναγνωστών της, και της λογοτεχνίας της ελιτ, που διαβάζεται από επαγγελματίες -κριτικούς, καθηγητές, συγγραφείς- που δεν ενδιαφέρονται παρά μόνο για τα τεχνικά επιτεύγματα των δημιουργών τους. Από τη μια πλευρά η εμπορική επιτυχία, από την άλλη η καθαρά καλλιτεχνική ποιότητα.>> Ως προς αυτό το ζήτημα, ο Todorov καταλήγει ότι <<"η λογοτεχνία δολοφονείται" [...] όχι όταν στο σχολείο διδάσκονται "μη λογοτεχνικά κείμενα", αλλά όταν περιγράφουμε τα έργα ως απλές απεικονίσεις μιας φορμαλιστικής ιδέας για τη λογοτεχνία>>.

Συμπερασματικά, ο Todorov υποστηρίζει ότι ο τρόπος για να διασωθεί <<η λογοτεχνία που βρίσκεται σε κίνδυνο>> είναι να την αγαπήσουν οι μαθητές. Κι αυτό δε θα γίνει μέσα από μία εξαντλητική ανάλυση των εσωτερικών στοιχείων των κειμένων αλλά μέσα από την γνωριμία με τους κόσμους των κειμένων, τις ιδέες τους, τους ήρωες τους, τα οποία θα εμπλουτίσουν τις εμπειρίες των μαθητών, συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση των ανθρώπων αλλά και του ίδιου τους του εαυτού. Όλα αυτά, βέβαια, με την υποστήριξη των διάφορων θεωριών και μεθόδων επεξεργασίας των κειμένων, τα οποία όμως θα λειτουργούν ως υποστηρικτικά εργαλεία κι όχι ως αυτοσκοπός.

Προσωπικά, η παραπάνω άποψη του Todorov σε συνδυασμό με την έμφαση στην ερμηνεία έναντι της εξήγησης, την αναγνώριση της ύπαρξης πολλών οπτικών και αναγνώσεων, την αμφισβήτηση της μίας και μοναδικής αλήθειας (με τα οποία ήρθα σε επαφή σε μεταπτυχιακό επίπεδο) άλλαξαν τον τρόπο που βλέπω τον κόσμο, τους ανθρώπους και εννοείται τη λογοτεχνία. Ξαφνικά τα βιβλία δεν είναι ενδιαφέροντα μόνο επειδή έχουν μία καλή πλοκή αλλά επειδή θίγουν ζητήματα επίκαιρα ή και διαχρονικά, τα οποία προσεγγίζουν με ιδέες ή λογοτεχνικά τεχνάσματα που τους δίνουν έναν άλλο αέρα.

Ένα απ' τα πολύ θετικά στοιχεία του βιβλίου είναι <<η απλότητα και η διαύγεια της γραφής του>>, όπως αναφέρει και ο Νάσος Βαγενάς στο εισαγωγικό σημείωμα. Άλλωστε ο ίδιος ο Todorov,  σε συνέντευξή του αναφέρει ότι <<η μέγιστη καθαρότητα στην έκφραση είναι θέμα ηθικής, σεβασμού προς τον αναγνώστη. Η καλλιέργεια της σκοτεινότητας πολύ λίγο με ενδιαφέρει>>.

Τέλος, ενδιαφέρον έχει και η προσωπική του ιστορία, και κυρίως η μετακίνησή του από τη σοβιετική Βουλγαρία στη Γαλλία, τον καθοριστικό ρόλο της οποίας στη διαμόρφωση της άποψής του για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας αναγνωρίζει και ο ίδιος στον πρόλογό του παρόντος βιβλίου.

Με λίγα λόγια: το συγκεκριμένο βιβλίο το προτείνω σε κάθε λάτρη της λογοτεχνίας αλλά και εκπαιδευτικό που θέλει να συμβάλει στη γνωριμία των μαθητών του με τον κόσμο των βιβλίων αλλά και στο <<να ανταποκριθούν καλύτερα στην κλίση τους να είναι ανθρώπινοι>>.

Υ.Γ. Το βιβλίο αυτό είναι εξαντλημένο και δεν επανεκδίδεται. Αν κάποιος ενδιαφέρεται να μαζέψουμε υπογραφές για να επανεκδοθεί, εγώ είμαι μέσα 😂.

Διαβάστε ακόμη: 

Τα παράπονα μιας νεαρής αναγνώστριας (Μέρος Α) | Νινέτα Πλυτά

Τα παράπονα μιας νεαρής αναγνώστριας (Μέρος Β) | Νινέτα Πλυτά

«Η Καλλιρρόη Μαρούδα στο Εικαστικό Ημερολόγιο της Νικολένας Καλαϊτζάκη»

 

Επιμέλεια Συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη

Πότε και πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την Τέχνη, και πόσο νόημα δίνει στη ζωή σας ως σήμερα;

Ζωγράφιζα από μικρό παιδί μαζί με τη μαμά μου στο σχολικό μου τετράδιο. Ήθελα να γίνω σκηνοθέτης, αλλά η ζωγραφική με κέρδισε. Σήμερα η ζωγραφική είναι η καθημερινότητα μου, ο τρόπος που ζω.

Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας, σε ποιο ρεύμα τα κατατάσσετε, και πόση αξία δίνετε στην τεχνική τους απόδοση;

Στις προηγούμενες εκθέσεις μου ασχολήθηκα ζωγραφίζοντας σκύλους. Σκύλους στη βροχή, στην ομίχλη...κορίτσια στη θάλασσα...Τοπία. Τώρα ασχολήθηκα με το γυμνό. Προέκυψε εντελώς τυχαία από μια παραγγελία από το Μουσείο Φρυσίρα και δούλεψα πάνω σε αυτό το θέμα 10 χρόνια. Για να ζωγραφίζεις κάτι πρέπει να κατακτήσεις τα πλαστικά εργαλεία σου για να αποδώσεις το θέμα σου με τον δικό σου τρόπο. Πρέπει να κατέχεις την τεχνική σου, να την εξελίσσεις κι αυτό απαιτεί κόπο και πολλή δουλειά. Αυτό όμως δεν είναι αυτοσκοπός.

Μέσα από την Τέχνη σας επιθυμείτε να περάσετε "μηνύματα", σκέψεις και συναισθήματα στον θεατή ή απλώς μεταφέρετε στον καμβά την "αλήθεια" και την αισθητική σας, αποτυπώνοντας τα όσα σας εμπνέουν, σας απασχολούν και σας εκφράζουν;

Το έργο κάθε ζωγράφου νομίζω είναι ο καθρέφτης του. Τίποτα δεν μπορεί να κρυφτεί. Εγώ ζωγραφίζω. Οπωσδήποτε μέσα στα έργα μου αποτυπώνεται η αισθητική μου, τα συναισθήματα μου, η σκέψη μου και η θέση μου πάνω στη ζωή. Αυτό όμως δεν με απασχολεί κατά την διαδικασία της ζωγραφικής.

Ποια είναι, κατά την κρίση σας, τα βασικά χαρακτηριστικά / "ποιότητες", που καθιστούν το έργο ενός εικαστικού καλλιτέχνη ξεχωριστό και τον περνούν στην αιωνιότητα;

Μεγάλο θέμα αυτό. Πιστεύω τα έργα που έχουν περάσει στην αιωνιότητα είναι έργα που εκφράζουν πανανθρώπινες διαχρονικές αξίες. 

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αναγνωρίζεται θετικά το έργο σας; Σας δίνει χαρά η ευρεία αποδοχή του; Είναι αυτό το ζητούμενο για τον κάθε σύγχρονο εικαστικό δημιουργό• η κινητήριος δύναμη για να συνεχίζει;

Φυσικά και παίρνω χαρά όταν οι άνθρωποι αποδέχονται το έργο μου. Δεν ξεκινώ όμως έτσι. Τις δικές μου ανάπηρες ανάγκες προσπαθώ να εξυπηρετήσω.

Υπάρχει "καλή" και "κακή" Τέχνη, και αντίστοιχα "καλός" και "κακός" εικαστικός; Η αξιολόγηση της Τέχνης και των εκπροσώπων της και η ταξινόμηση της σε "ποιοτικούς" και "μη" είναι, τελικά, "αντικειμενική" ή "υποκειμενική" υπόθεση που αφορά περισσότερο τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν (καλλιτέχνες, γκαλερίστες, επιμελητές) παρά το φιλότεχνο κοινό;

Αποδέκτες ενός έργου τέχνης είναι όλοι• και οι άνθρωποι που ασχολούνται με την τέχνη και οι άνθρωποι που την απολαμβάνουν. Δεν γίνεται όμως όλοι να είναι ευχαριστημένοι. Η τέχνη διακατέχεται από ένα αξιακό σύστημα και η ζωή επίσης.

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο δικός σας ορισμός για την Τέχνη;

Η τέχνη για μένα είναι απλά ένας τρόπος έκφρασης με καλλιτεχνικά εργαλεία. Είναι μια αντανάκλαση της ίδιας της ζωής.

Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας; Η έμπνευση συνηθίζει να σας χτυπάει την πόρτα με το φως του ήλιου, ή με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών; 

Το ατελιέ μου είναι ο χώρος εργασίας μου, όπως ο χώρος εργασίας όλων των ανθρώπων. Εργάζομαι πολύ με το φως και με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών. Εκεί περισσότερο βγαίνουν οι αγωνίες μου.

Ποιους εικαστικούς, διαχρονικούς ή και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, θαυμάζετε για το έργο τους;

Αγαπώ πολλούς Έλληνες ζωγράφους, με συγκινούν πολλοί. Με συγκινεί ο Ρέμπραντ για αυτό το εσωτερικό του φως. 

Σε μία μετάβαση στην σφαίρα της φαντασίας και του άπιαστου χωροχρόνου, σε ποια χώρα και σε ποια εποχή θα θέλατε να ζείτε - ως εικαστικός καλλιτέχνης πάλι - και με ποιους διάσημους καλλιτέχνες θα θέλατε να κάνετε "παρέα";

Θέλω να ζω στην εποχή μου και να συνομιλώ με τους αγαπημένους μου ζωγράφους, επίσης της εποχής μου. Ξέρουν αυτοί...και είναι λίγοι. 

Πέρα από την Τέχνη, ποια άλλα "ιδανικά" σας δίνουν ζωή, χαρά και νόημα; 

Πέρα από τη ζωγραφική, μου δίνουν χαρά η κόρη μου και οι δημιουργίες της, επίσης όταν η χώρα μου πηγαίνει καλά, αλλά σε αυτούς του δύσκολους καιρούς αυτό δεν είναι εφικτό κι αυτό με στενοχωρεί πολύ. Καταφεύγω όμως στον Σολωμό κι επανέρχομαι για λίγο.

Πώς σας αρέσει να απολαμβάνετε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Ξαπλωμένη στο κρεβάτι, κοιτώντας το ταβάνι.

Βιογραφικό:

H Kαλλιρρόη Mαρούδα γεννήθηκε στο Κοιλιωμένο Ζακύνθου, το 1956. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας στο εργαστήριο του Δημήτρη Μυταρά και Ιστορία της τέχνης με τη Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα. Επίσης τελείωσε το εργαστήριο σκηνογραφίας με δάσκαλο τον Βασίλειο Βασιλειάδη. Έχει εργαστεί στο Εθνικό Θέατρο κοντά στη σκηνογράφο Λαλούλα Χρυσικοπούλου. Το 1990 αποφοιτά με άριστα από τη Σχολή και έρχεται πρώτη στο διαγωνισμό για την απόκτηση υποτροφίας εσωτερικού από το ΙΚΥ. Θεματικοί κύκλοι της δουλειάς της έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμες εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει φιλοτεχνήσει το ημερολόγιο της ΑΓΕΤ Ηρακλής κι άλλες καλλιτεχνικές εργασίες της εταιρείας. Έργα της βρίσκονται στην Βουλή των Ελλήνων, την Εθνική Πινακοθήκη, το Υπουργείο Πολιτισμού, στην Πινακοθήκη Μοσχανδρέου, στο Μουσείο Teriade, στο Μουσείο Φρυσίρα, στη συλλογή της ΑΓΕΤ Ηρακλής και το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, σε πολλές δημοτικές πινακοθήκες, δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

***

*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος

https://nikolenakalaitzaki.wordpress.com