«Η Νάντια Σκορδοπούλου στο Εικαστικό Ημερολόγιο της Νικολένας Καλαϊτζάκη»

Επιμέλεια συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη

Πότε και πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την Τέχνη, και πόσο νόημα δίνει στη ζωή σας ως σήμερα;

Αισθάνομαι πως η τέχνη ήταν πάντα μια προσωπική πνευματική ανάγκη και διάθεση, η πιο καθοριστική στιγμή ήταν όταν σε ηλικία επτά ετών, παρακολούθησα πρώτη φορά παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Με τον τρόπο που μπορώ να το ερμηνεύσω σήμερα, πιστεύω πως τότε ανακάλυψα έναν άυλο κόσμο, έναν κόσμο ιδεών, αισθήσεων, έναν πνευματικό κόσμο, εκεί γεννήθηκε μέσα μου το «όνειρο», εκεί απέκτησα φτερά. Σήμερα είναι ακόμη ζωντανό το όνειρο μου, είναι η ελπίδα της δημιουργίας, συλλέγοντας πληροφορίες, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις, παρατηρώντας τους ανθρώπους, ακούγοντας μουσικές, πηγαίνοντας θέατρο και ό,τι άλλο περιλαμβάνει η ζωή, ώστε να μπορείς να πάρεις μια «θέση» απέναντι στα πράγματα. Το θέατρο, λοιπόν, ήταν η αφορμή να αγαπήσω την τέχνη, πιστεύοντας για χρόνια πως ήθελα να γίνω ηθοποιός, αλλά τον δρόμο μου τον βρήκα στην σύγχρονη τέχνη, όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη Μπιενάλε της Βενετίας, ήταν η «γλώσσα» έκφρασης που ήθελα πλέον να γνωρίσω. Σήμερα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου, κάθε λεπτό μπορεί να είναι μια στιγμή δημιουργίας, κάθε στιγμή μπορεί να γίνει ο κόσμος διαφυγής μου.

Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας, σε ποιο ρεύμα τα κατατάσσετε, και πόση αξία δίνετε στην τεχνική τους απόδοση;

Με ενδιαφέρουν πολλά θέματα παράλληλα, ενημερώνομαι για πολλά, και έχω την ανάγκη να εκφράσω αυτές τις διαφορετικές πτυχές της ζωής, μα και με διαφορετικούς τρόπους. Από την ζωγραφική στο βίντεο, από τη φωτογραφία στις εγκαταστάσεις, από τα σκηνικά και τον φωτισμό, σε συνεργασίες με πανεπιστήμια για υποθαλάσσια έργα, ή νέες μεθόδους καλλιέργειας και μετατόπισης της «κανονικότητας». Θα έλεγα όμως πως όλα τα έργα μου φέρουν μέσα τους μια μεταφυσική διάσταση, είτε αναφέρονται στην νέα γεωλογική περίοδο που αποκαλείται "Ανθρωπόκαινος" συμπεριλαμβάνοντας τα σημάδια που αφήνει στον πλανήτη ο άνθρωπος, αλλαγή τοπίων, κλιματική αλλαγή, ρύπανση, είτε αναφέρονται στον ίδιο τον άνθρωπο, στην διάνοια του, στις ψυχικές του διαθέσεις αλλά και τις κοινωνικές του ανάγκες, καταλήγουν πάντα σε μια ανώτερη δύναμη, που για μένα είναι ο Θεός. Έπειτα, η ιδέα ή το μέσο που θα επιλέξεις για να δημιουργήσεις ένα έργο είναι η βάση μιας δημιουργίας όμως πολύ σημαντικό είναι το μέτρο, η δύναμη της σύνθεσης και της ισορροπίας, ή και της ανισορροπίας, αυτό είναι που θα χαρακτηρίσει την αξία της τεχνικής απόδοσης, αυτός είναι ο σκελετός του έργου. Ιδέες μπορούμε να έχουμε αλλά ο σχεδιασμός και η εκτέλεση θα καθορίσουν την αξία του έργου.

Μέσα από την Τέχνη σας επιθυμείτε να περάσετε "μηνύματα", σκέψεις και συναισθήματα στον θεατή ή απλώς μεταφέρετε στον καμβά την "αλήθεια" και την αισθητική σας, αποτυπώνοντας τα όσα σας εμπνέουν, σας απασχολούν και σας εκφράζουν;

Οι σκέψεις μου γίνονται θέματα και έπειτα μηνύματα που θέλω να μοιραστώ. Όταν σχεδιάζω μια δημόσια καλλιτεχνική εγκατάσταση και αναφέρομαι στο ευρύ κοινό, στοχεύω στην ευαισθητοποίηση του γύρω από το αντίστοιχο θέμα. Για παράδειγμα, η σημασία της προστασίας του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος, που μελέτησα σε συνεργασία με τον Καθηγητή Ωκεανολογίας Γιώργο Παπαθεοδώρου και την κα Βερονίκη Κορακίδου μέσα από το πρότζεκτ World Connection, όπου ένα τεράστιο βουνό από αλάτι στις Αλυκές του Μεσολογγίου με την μέθοδο του 3Dmapping, μεταμορφώθηκε σε μια θάλασσα, η οποία μεταβαλλόταν από νερό - σε αίμα και αντίστροφα, ήταν ένα πολύ ισχυρό μήνυμα, τόσο για τους κατοίκους της λιμνοθάλασσας που παρακολούθησαν την προβολή και ενημερώθηκαν μέσα από μια σχετική δίφυλλη εφημερίδα που εκτυπώσαμε και μοιράσαμε στους πολίτες και στα σχολεία, όπως επίσης και για το φιλότεχνο κοινό που επισκέφτηκε την έκθεση που παρουσιάστηκε στην Αθήνα στον Τεχνοχώρο, στην ΟΙΚΙΑ Γκαρίπης στη Μύκονο και στην Δημοτική Γλυπτοθήκη Αγρινίου. Ενώ άλλες φορές, στοχεύω στην αφύπνιση του κοινού απέναντι στα σύγχρονα κοινωνικά και ανθρωπολογικά προβλήματα. Όπως της εξάρτησης μας από τον ψηφιακό κόσμο, εδώ με τη δημόσια καλλιτεχνική εγκατάσταση Μνήμη, μια 3D προβολή που μεταμόρφωσε τους Κάτω Μύλους της χώρας της Μυκόνου σε τεράστιες βιντεο-οθόνες, παρουσιάζοντας σύννεφα τα οποία μαγνητοσκοπούσα για πάνω από έναν χρόνο, ενώ λέξεις - συναισθήματα - μηνύματα, ανασυρόμενες από την μνήμη εμφανίζονταν και χάνονταν ανάμεσα στα κινούμενα σύννεφα, θέλοντας να κάνω μια αναφορά στον νέο απόμακρο τρόπο που επικοινωνούμε, τα ηλεκτρονικά μηνύματα. Βλέπουμε να συγχέονται σ’ αυτό το έργο τα όρια του πραγματικού με του εικονικού, σε ένα από τα ομορφότερα τοπία του κόσμου, όπου οι επισκέπτες απορροφημένοι από τον ψηφιακό κόσμο στερούνται τη βιώση αυτής της εμπειρίας. Αλλά υπάρχουν και έργα πολύ προσωπικά, που για μένα αποτελούν τις σελίδες του προσωπικού ημερολογίου μου, είναι πίνακες ζωγραφικής ή σχέδια που δεν αποσκοπούν απαραίτητα να μεταδώσουν ένα μήνυμα, αλλά είναι μια προσωπική έκφραση που κάποιοι θα ταυτιστούν και κάποιοι όχι.

 
Ποια είναι, κατά την κρίση σας, τα βασικά χαρακτηριστικά / "ποιότητες", που καθιστούν το έργο ενός εικαστικού καλλιτέχνη ξεχωριστό και τον περνούν στην αιωνιότητα;

Να απαντήσουμε «Τι είναι Τέχνη;» δηλαδή! Θα μπορούσε να είναι το καλό σχέδιο, το χρώμα, το μέτρο, η ισορροπία, το περιεχόμενο και άλλα πολλά χαρακτηριστικά. Αλλά δεν αρκούν κι αυτά. Είναι κάτι άλλο πιο πνευματικό που δίνει αξία και ζωή στα έργα. Στην αρχαία κινέζικη τέχνη, όπου η αντιγραφή δεν θεωρήθηκε ποτέ κλοπή, αλλά καλλιτεχνικό προτέρημα, τα έργα των πιο καλλιεργημένων και μορφωμένων ζωγράφων ήταν ωραιότερα και είχαν υψηλότερη καλλιτεχνική αξία σε σχέση με ένα αντίστοιχο αντίγραφο ενός δημιουργού που γνώριζε μόνο την τεχνική και επαναλάμβανε μηχανικά για δεκαετίες. Επομένως, η παιδεία δημιουργεί τον πολιτισμό, παράγει τέχνη και προσδίδει υψηλή ποιότητα σε ό,τι κάνουμε. Παιδεία βέβαια, δεν είναι η συγκέντρωση στείρων γνώσεων, αλλά είναι η πρόθεση του καθενός μας για μια διαρκή πνευματική πρόοδο. Ένας καλλιτέχνης τώρα, θα πρέπει να συνδυάζει την τεχνική μαζί με την αλήθεια του. Την λέξη "αλήθεια" θα την συναντήσουμε σε κάθε μορφή τέχνης, θα ακούσεις έναν σκηνοθέτη να λέει στον ηθοποιό «παίξε αληθινά», θα δεις ένα ζωγράφο να λέει στον μαθητή του να ζωγραφίζει την αλήθεια, θα ακούσεις έναν αρχιτέκτονα να λέει μείνετε στο αληθινό, όπως και ένας ποιητής είναι σημαντικός όταν γράφει αλήθειες. Για το πώς αναγνωρίζεις την αλήθεια όμως, και πώς θα την αποδώσεις…εδώ αρχίζουν τα δύσκολα! Ίσως όταν ο Βαν Γκογκ ζωγράφιζε την Έναστρη Νύχτα να είχε γίνει ένα με την Αλήθεια.

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αναγνωρίζεται θετικά το έργο σας; Σας δίνει χαρά η ευρεία αποδοχή του; Είναι αυτό το ζητούμενο για τον κάθε σύγχρονο εικαστικό δημιουργό• η κινητήριος δύναμη για να συνεχίζει;

Φυσικά και είναι σημαντικό! Πιστεύω όλοι μας έχουμε την ανάγκη της αποδοχής, της εκτίμησης και της αγάπης από τους συνανθρώπους μας. Είμαστε βαθιά κοινωνικά όντα και είναι ενάντια στην φύση μας να αποκοπούμε από αυτήν, ταυτόχρονα όμως δεν γίνεται να αρέσουμε σε όλους, διότι η κοινωνία δεν ειναι ενιαία αλλά αποτελείται από πολλά διαφορετικά κοινωνικά σύνολα. Σύμφωνα με την κοινωνιολογία της αναγνώρισης ο Alan Boweness μιλάει για τέσσερις κύκλους αναγνώρισης του σύγχρονου καλλιτέχνη, τους ομοτέχνους δημιουργούς, τους εμπόρους και τους συλλέκτες έργων τέχνης, τους επιμελητές και τους κριτικούς τέχνης και τέλος ο τέταρτος κύκλος του ευρύτερου κοινού (άλλοτε μυημένων και άλλοτε αμύητων) το οποίο ποσοτικά είναι πολύ υψηλό αλλά στην ουσία απέχει πολύ από τον καλλιτέχνη, επομένως τα στάδια αναγνώρισης και επικράτησης στην κόσμο της τέχνης είναι πολύπλοκα. Το ίδιο αν θυμάμαι σωστά ανέφερε κάποτε και ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, άλλοι καλλιτέχνες αρέσουν στους συλλέκτες, άλλοι στα μουσεία, και άλλοι μεταξύ καλλιτεχνών. Αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα, ο κάθε καλλιτέχνης όμως δεν πρέπει να επηρεάζεται από αυτό, όταν εχεις την ανάγκη να εκφραστείς θα το κάνεις με κάθε κόστος. Επίσης η αναγνώριση δεν μπορεί να είναι η κινητήριος δύναμη, βέβαια ένα καλό που φέρνει στους καλλιτέχνες είναι η αύξηση των αποδοχών τους ή κερδίζουν την εμπιστοσύνη των χορηγών και μπορούν να υλοποιήσουν τις ιδέες σου, πιο εύκολα.

Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας; Η έμπνευση συνηθίζει να σας χτυπάει την πόρτα με το φως του ήλιου, ή με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών;

Επειδή πάντα εργαζόμουν ακόμη και όταν ήμουν φοιτήτρια, πολλές συνεχόμενες ώρες και καθημερινά σε δουλειές που δεν ήταν πάντα σχετικές με τα καλλιτεχνικά έμαθα να δουλεύω παράλληλα. Το ατελιέ μου ήταν πάντα το κεφάλι μου, εκεί γίνονταν και γίνεται όλη η «δουλειά», η εκτέλεση της ιδέας είναι συνήθως μια ευχάριστη διαδικασία, και πολλές φορές μπορεί να μην χρειαστεί να αγγίξω τίποτα ως προς την υλοποίηση του, απλά να κάνω την σκηνοθεσία. Επομένως όταν το μυαλό δουλεύει συνεχώς γύρω από ιδέες, δεν μπορώ να κλείσω την πόρτα και να πω θα το δω αύριο πάλι! Μια συνήθεια χρόνων είναι τα μικρά μπλοκάκια τσέπης, όπου κρατάω σημειώσεις καθημερινά. Στο εργαστήριο πηγαίνω όταν ήδη έχω σχεδιάσει όλη την έκθεση, και τότε αρχίζω να δουλεύω σε πολύ εντατικούς ρυθμούς, μέρα και νύχτα, όπου μέσα σε μια εβδομάδα μπορεί να έχω ολοκληρώσει όλα τα έργα μια σειράς.

Ποιους εικαστικούς, διαχρονικούς ή και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, θαυμάζετε για το έργο τους;

Έχω μείνει έκπληκτη αντικρίζοντας έργα του Pablo Picasso, ο καλύτερος σχεδιαστής του περασμένου αιώνα, τολμηρός, ακατάπαυστος και αληθινός! Έχω δακρύσει από το δέος απέναντι σε έργα του Leonardo da Vinci, έχω θαυμάσει την πίστη και την επιμονή του Piet Mondrian, ο οποίος δουλεύοντας για πάνω από τριάντα χρόνια πάνω στην αφαίρεση κατέκτησε την ισορροπία φθάνοντας στις πρωτογενείς δομές, όπου αργότερα ο Robert Morris μετέφερε στον χώρο και δόξασα την έννοια του μαύρου τετράγωνου του Μάλεβιτς. Επίσης μεγάλωσα μελετώντας δυο λευκώματα: το ένα με έργα του Paul Cezanne και το άλλο με πορτρέτα του Rembrandt, ενώ θα ήθελα να είχα ζωγραφίσει όλα τα έργα της Helen Frankenthaler! Σήμερα γοητεύομαι από καλλιτέχνες που έχουν αναπτύξει μια πολύ υψηλή αισθητική αντίληψη και μια δική τους εικαστική γλώσσα δημιουργώντας έργα που έχουν σχέση με το περιβάλλον όπως: o Olafur Eliasson, ο Doug Aitken, η Pipilotti Rist, η Διοχάντη και ο Γιάννης Κουνέλλης που πότε πηγαίνουν στην φύση και άλλοτε φέρνουν τη φύση μέσα στον χώρο.

Σε μία μετάβαση στην σφαίρα της φαντασίας και του άπιαστου χωροχρόνου, σε ποια χώρα και σε ποια εποχή θα θέλατε να ζείτε - ως εικαστικός καλλιτέχνης πάλι - και με ποιους διάσημους καλλιτέχνες θα θέλατε να κάνετε "παρέα";

Θα ήθελα να ζω στο σήμερα! Αισθάνομαι πολύ τυχερή. Η τέχνη διανύει μια από τις ωραιότερες περιόδους της, είναι αποδεκτά τα πάντα και οι πάντες, κάθε μέσο και κάθε ιδέα! Θεωρώ πως είναι πολύ απελευθερωτική και ανοικτή, και όταν κάποιος έχει παραγωγική σκέψη θα έχει και έργο. Ενώ οι δυνατότητες που έχουμε μέσα από το διαδίκτυο έχουν ανοίξει πλέον νέα κανάλια αλλάζοντας το καλλιτεχνικό τοπίο και τις δυνατότητες δημιουργίας. Προσωπικά απολαμβάνω να παρακολουθώ εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, κάθε επίσκεψη είναι μια έκπληξη, τα έργα πλέον είναι σα να ξεχύνονται από ένα «κοινό ασυνείδητο». Όσο για τις παρέες των εικαστικών συμβαίνει κάτι μοναδικό, βλέποντας το έργο τους είναι σα να τα έχεις πει όλα! Η ζωγραφική όποια μορφή και να έχει στον καμβά, στον χώρο κτλ είναι το απόσταγμα της ψυχής μας, όπως ένα ποίημα, επομένως δεν απαιτούνται πολλές συζητήσεις μεταξύ καλλιτεχνών. Όταν συναντιέμαι με φίλους ζωγράφους, συζητάμε οτιδήποτε άλλο και ελάχιστα για την ζωγραφική. Αλλά δεν κρύβω πως θα ηθελα να κάνω παρέα με σκηνοθέτες όπως: με τον Terrence Malick, με τον Lars von Trier, τον Jim Jarmusch και λίγο πιο πίσω με τον Kieslowski και τον Tarkovsky…

Πέρα από την Τέχνη, ποια άλλα "ιδανικά" σας δίνουν ζωή, χαρά και νόημα;

Ιδανικό, είναι το ύψιστο αγαθό! Ο υψηλός στόχος! Για μένα είναι η Αλήθεια και η Αγάπη. Και φυσικά οι άνθρωποι, αγαπάω βαθιά τους ανθρώπους και σε κάποιους έχω ιδιαίτερη αδυναμία, και ο στόχος μου και η έννοια μου είναι να είναι καλά και χαρούμενοι, χωρίς πάντα να καταφέρνω να είμαι κοντά τους. Ο Άγιος Χρυσόστομος όμως έλεγε: "η αγάπη σε ακολουθεί όσο μακριά κι είναι σα να στέκεσαι δίπλα στον άλλον". Επίσης ιδανικό θα έπρεπε να είναι η χαρά μας, γιατί και η χαρά θέλει κόπο πρέπει να την αναζητούμε στην κάθε μας μέρα, στο φως του ήλιου, στην ηρεμία της νύχτας, στις εποχές, στις δυσκολίες και στις νίκες μας στην επι-κοινωνία μας και στο μοίρασμα. «Χαίρετε!». Αυτό είναι ένα ιδανικό.

• Διάκριση:

Πρόσφατα το έργο Conscious Dives «Plastic Futures» βραβεύτηκε με το 3ο Βραβείο του ευρωπαϊκού προγράμματος S+T+Arts (Science,Technology & Arts) που διοργανώνει η ΣΤΕΓΗ του Ιδρύματος Ωνάση, μια υποθαλάσσια καλλιτεχνική εγκατάσταση που βρίσκεται σε εξέλιξη, της Νάντιας Σκορδοπούλου σε συνεργασία με τον θαλάσσιο βιολόγο Ferdinando Laconi, την εταιρία Ulysses Multihull Adventures - liveboard.gr και επιμελήτρια την Βερονίκη Κορακίδου (Φωτογράφος: Γιώργος Ρηγούτσος)

Επόμενα σχέδια:

Συμμετέχω σε τρεις εξίσου πολύ ενδιαφέρουσες ομαδικές εκθέσεις μέσα στο καλοκαίρι και το φθινόπωρο, στην Κρήτη, στην Τήνο και στην Αθήνα. Ενώ η μεγάλη μου επιθυμία, εδώ και δύο χρόνια είναι να βρούμε χορηγούς για να ολοκληρώσουμε ένα υποθαλάσσιο επισκέψιμο έργο, που ήδη δουλεύουμε πειραματικά με μια ομάδα επιστημόνων όπως: θαλάσσιων βιολόγων, μηχανικών, δυτών κτλ. Και πρόσφατα συνεργαζόμαστε με τον εξαίρετο Καθηγητή Γεωπονικής κ. Γιώργο Σαλάχα γύρω από τις νέες μορφές καλλιέργειας και την σημασία τους στον σύγχρονο κόσμο μας. Ενώ σε συνεργασία με τον σπουδαίο συλλέκτη κ. Στέλιο Γκαρίπη θα επιμεληθώ δυο εκθέσεις από την πολύ ενδιαφέρουσα και σημαντική συλλογή του σε ένα νέο χώρο στην Παροικιά της Πάρου.

Βιογραφικό:

Η Νάντια Σκορδοπούλου είναι μια καλλιτέχνης που τολμά να πειραματίζεται και συνεχώς να δοκιμάζει νέες ιδέες στο καλλιτεχνικό της έργο. Στο πρόσφατο βιογραφικό της θα δούμε να την απασχολούν ο άνθρωπος με μια μεταφυσική πνευματική προσέγγιση όπως και την αφορά πολύ η σχέση του καθενός μας με το περιβάλλον. Τα θέματα της στοχεύουν πάντα στην ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς την θέση του καθενός μας, απέναντι στην κοινωνία, μία κοινωνία με πολλαπλές κοινωνικές ομάδες και πολλαπλά και διαφορετικά κοινωνικά ζητήματα, όπως η σχέση μας με το περιβάλλον και την θρησκεία. Και το πετυχαίνει μέσα από έργα μεγάλης κλίμακας, συνήθως σε απομακρυσμένα μέρη από τις πολυπληθείς και πολύβουες πόλεις, όπως σε αλυκές, σε θάλασσες σε ανεμόμυλους, αλλά και με έργα εγκαταστάσεις που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο και που αφορούν το υποθαλάσσιο περιβάλλον μας. Πάντα χειρίζεται έργα με μια προσωπική ματιά, βαθιά ερευνητική και πάντα σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες. Η νέα γεωλογική περίοδος που διανύουμε, η "Ανθρωπόκαινος", όπου η Γη φαίνεται να αλλάζει αμετάκλητα λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, είναι ένα από τα κύρια θέματα που την απασχολούν. Το έργο της είναι μια ειλικρινής, εγκάρδια πρόσκληση να την ακολουθήσουμε για να έρθουμε κοντά στην φύση, ξεφεύγοντας από την ολοένα και πιο εικονική μας πραγματικότητα. Απόφοιτη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών, με κατεύθυνση τη Ζωγραφική και την Σκηνογραφία. Παράλληλα, ολοκλήρωσε έναν διετή κύκλο μαθημάτων με τίτλο: "Τέχνη και Ψυχανάλυση", ενώ συνέχισε τις σπουδές της σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο τμήμα: "Σχεδιασμός Φωτισμού και Πολυμέσα" του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει συμμετάσχει στο διαδικτυακό πρόγραμμα "Catalysts: Artists Creating with Sound, Video and Time" του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, ΜοΜa και στο τμήμα: “Chinese Contemporary Arts” του Πανεπιστημίου Zurich University of the Arts. Έως σήμερα, έχει παρουσιάσει το καλλιτεχνικό της έργο σε δέκα ατομικές εκθέσεις. Επίσης, έχει συμμετάσχει σε πολλές διεθνείς εκθέσεις, τόσο στην Ευρώπη (Ελλάδα, Φινλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία), όσο και στην Αμερική (Λος Άντζελες, Ρότσεστερ Νέας Υόρκης, Puerto Rico).

nadiaskordopoulou.wordpress.com

***

*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος

nikolenakalaitzaki.wordpress.com

«Η Κάτια Βαρβάκη στο Εικαστικό Ημερολόγιο της Νικολένας Καλαϊτζάκη»

 

Επιμέλεια συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη

Πότε και πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την Τέχνη, και πόσο νόημα δίνει στη ζωή σας ως σήμερα;

Οι γονείς μου ζωγράφιζαν και οι δυο από μικρή ηλικία, είχαν καλό χέρι που λέμε, ο πατέρας μου παρακολούθησε και κάποια μαθήματα ζωγραφικής δια αλληλογραφίας, ήταν γραφίστας, φωτογράφος και μακετίστας. Από αυτούς τους παλιούς που τα κάναν όλα με το χέρι. Του άρεσε πολύ να δουλεύει το ξύλο, ίσως να γινόταν ένας καλός γλύπτης αν τα πράγματα ήταν αλλιώς. Φοβερά δημιουργικός, όλο κάτι έφτιαχνε με τα χέρια του. Από μικρή ήθελα να ζωγραφίζω. Από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Τώρα βέβαια δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα μπορούσα να κάνω κάτι άλλο. Για εμένα η τέχνη είναι τρόπος ζωής, η καθημερινότητά μου, η αναπνοή μου. Από όταν τελείωσα την ΑΣΚΤ στην Αθήνα το 1991 ξεκίνησα να κάνω εκθέσεις, ατομικές και ομαδικές. Παράλληλα δίδασκα σε ιδιωτικά εργαστήρια για οικονομικούς κυρίως λόγους. 

Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας, σε ποιο ρεύμα τα κατατάσσετε, και πόση αξία δίνετε στην τεχνική τους απόδοση;

Στα έργα μου κυριαρχεί η φύση και ο άνθρωπος. Τα θέματα είναι κυρίως ονειρικά, όπου κυριαρχούν το ασυνείδητο, ο χρόνος, το όνειρο, η απώλεια, η απομόνωση, οι αναμνήσεις, η παιδική ηλικία, το ταξίδι και τελευταία η ιστορία της Ελλάδας και η μυθολογία της. Εκεί το πεδίο έμπνευσης είναι τεράστιο και ανεξάντλητο. Δεν θα κατέτασσα τα έργα μου σε κάποιο συγκεκριμένο ρεύμα, ίσως υπάρχουν στοιχεία μαγικού ρεαλισμού, ιμπρεσιονισμού, εξπρεσιονισμού. Σε αυτό συνηγορούν και τα χρώματα. Δουλεύω πολύ την τεχνική, είτε ζωγραφίζω, είτε κάνω κατασκευές. Όταν χρησιμοποιώ λάδια τα επίπεδα του χρώματος μπαίνουν σε πολλά επάλληλα στρώματα. Μερικές φορές το επόμενο στρώμα καλύπτει σχεδόν ολοκληρωτικά το προηγούμενο. Πολλές φορές δουλεύω ξανά και ξανά ένα έργο που δεν με έχει ικανοποιήσει. Και φυσικά υπάρχει και η φάση της καταστροφής εκεί όπου νομίζεις ότι δεν μπορείς να κάνεις πια τίποτε άλλο. Στα  κατασκευαστικά έργα, όπως η «Φρίντα Κάλο», όπου χρησιμοποίησα σύρματα κόλλες και χαρτιά, η τεχνική δυσκολία είναι μεγάλη και χρειάζονται γερά νεύρα. Σωματικά και διανοητικά είναι επίπονο και εξαντλητικό.  

Μέσα από την Τέχνη σας επιθυμείτε να περάσετε "μηνύματα", σκέψεις και συναισθήματα στον θεατή ή απλώς μεταφέρετε στον καμβά την "αλήθεια" και την αισθητική σας, αποτυπώνοντας τα όσα σας εμπνέουν, σας απασχολούν και σας εκφράζουν;

Επιθυμώ το κάθε έργο μου να μεταφέρει στον θεατή κάποια συναισθήματα. Η τεχνική του έργου και τα μέσα που χρησιμοποιώ, για εμένα λειτουργούν βοηθητικά. Μπορεί να είναι κατασκευή ή ζωγραφική. Αν μπορέσω να «επηρεάσω» κάποιους ανθρώπους να νοιώσουν, να σκεφτούν, να φανταστούν κάτι που θα τους πάει λίγο πιο πέρα είναι μαγικό. Πάντα βέβαια με τη δική μου αλήθεια και έκφραση.  

Ποια είναι, κατά την κρίση σας, τα βασικά χαρακτηριστικά / "ποιότητες", που καθιστούν το έργο ενός εικαστικού καλλιτέχνη ξεχωριστό και τον περνούν στην αιωνιότητα;

Είναι πολύ δύσκολο να το πεις αυτό. Δεν αρκεί μόνο η ιδέα, η τεχνική, η τύχη, οι συγκυρίες, το πάθος και η επιθυμία. Είναι η ιστορική στιγμή, η τόλμη και να μπορείς να πηγαίνεις αντίθετα από τους κανόνες. Χρειάζεται συνδυασμός πολλών παραγόντων.

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αναγνωρίζεται θετικά το έργο σας; Σας δίνει χαρά η ευρεία αποδοχή του; Είναι αυτό το ζητούμενο για τον κάθε σύγχρονο εικαστικό δημιουργό• η κινητήριος δύναμη για να συνεχίζει;

Έχω εξασκηθεί πια να μην επηρεάζομαι από τις κακές κριτικές. Δουλεύω πάντα με την ίδια διάθεση ό,τι και να γίνει. Φυσικά όταν αναγνωρίζεται το έργο μας είναι πολύ ευχάριστο και λειτουργεί και ως κινητήριος δύναμη. Αλλά αν είσαι δημιουργός δημιουργείς με οποιεσδήποτε συνθήκες.  

Υπάρχει "καλή" και "κακή" Τέχνη, και αντίστοιχα "καλός" και "κακός" εικαστικός; Η αξιολόγηση της Τέχνης και των εκπροσώπων της και η ταξινόμηση της σε "ποιοτικούς" και "μη" είναι, τελικά, "αντικειμενική" ή "υποκειμενική" υπόθεση που αφορά περισσότερο τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν (καλλιτέχνες, γκαλερίστες, επιμελητές) παρά το φιλότεχνο κοινό;

Πιστεύω ότι τις περισσότερες φορές είναι υποκειμενικό. Στην εποχή μας βλέπουμε να προβάλλονται καλλιτέχνες από επιμελητές, συλλέκτες και γκαλερί, για οικονομικούς λόγους. Το χρηματιστήριο της τέχνης είναι  αδιαμφισβήτητο. Από την άλλη, η επαφή με την τέχνη και η παιδεία σίγουρα βελτιώνει την κρίση των φιλότεχνων. Είναι πολύ άδικο για την τέχνη να μην διδάσκεται όπως θα έπρεπε στα σχολεία. Μια χώρα όπως η Ελλάδα με τέτοια ιστορία πολιτισμού είναι απαράδεκτο να μην δίνει στα παιδιά της περισσότερα. 

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο δικός σας ορισμός για την Τέχνη;

Δύσκολο να ορίσεις κάτι που σε ορίζει και σε καθορίζει. Είναι για εμένα κάτι μαγικό, ένα ταξίδι που ποτέ δεν γνωρίζεις πού θα σε πάει. Ξεκινάς με μεγάλη προσμονή το πρωί και το βράδυ καταλήγεις άλλοτε με απογοήτευση και άλλοτε με χαρά και πληρότητα. Παράλληλα είναι και τα πρακτικά θέματα, αυτά σε γειώνουν θες δεν θες. Η ζωή με την τέχνη έχει ποικιλία, εντάσεις και ανατροπές. Δεν βαριέσαι σίγουρα.

Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας; Η έμπνευση συνηθίζει να σας χτυπάει την πόρτα με το φως του ήλιου, ή με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών; 

Είναι ο δικός μου Παράδεισος. Και όπως κάθε  Παράδεισος έχει τον «όφι». Που είναι η έλλειψη της έμπνευσης. Έρχεται εκεί που δεν τον περιμένεις. Πάντως με την εμπειρία τόσων χρόνων αντιμετωπίζω και τις κακές μέρες με την πολλή δουλειά. Πιστεύω ότι τρώγοντας έρχεται η όρεξη. Προτιμώ να δουλεύω με το φως της ημέρας. Και όχι πολύ αργά το βράδυ. Συνήθως μέχρι τις 8 μ.μ. Η ωραιότερη εποχή είναι η άνοιξη και το καλοκαίρι, όταν οι μέρες είναι μεγάλες και το φως κρατάει πιο πολύ.  

Ποιους εικαστικούς, διαχρονικούς ή και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, θαυμάζετε για το έργο τους;

Θαυμάζω πολύ κάποιες γυναίκες εικαστικούς. Γνωρίζω πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να καταφέρει αυτά που για τους άντρες είναι αυτονόητα, ειδικά στην Ελλάδα. Δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε σύγχρονες Ελληνίδες. Είναι πολλές και υπέροχες, τις εκτιμώ, η κάθε μια από αυτές δίνει τον δικό της αγώνα για να συνδυάσει πολλούς ρόλους μαζί με την τέχνη, με πολύ αγάπη και πείσμα και γενναιότητα. Από τις ξένες θα πω για την γλύπτρια Λουίζ Μπουρζουά, την Marlene Dumas που έχει αφιέρωμα στη φετινή Μπιενάλε, την Κίκι Σμιθ, τη Φρίντα Κάλο και πολλές-πολλές άλλες.

Σε μία μετάβαση στην σφαίρα της φαντασίας και του άπιαστου χωροχρόνου, σε ποια χώρα και σε ποια εποχή θα θέλατε να ζείτε - ως εικαστικός καλλιτέχνης πάλι - και με ποιους διάσημους καλλιτέχνες θα θέλατε να κάνετε "παρέα";

Μου αρέσει το παρόν. Ίσως στη Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας του '40 με τον Ντε Κούνινγκ, τον Μαρκ Ρόθκο, τον Πόλοκ.

Πέρα από την Τέχνη, ποια άλλα "ιδανικά" σας δίνουν ζωή, χαρά και νόημα; 

Μου δίνει μεγάλη χαρά το διάβασμα, η φύση, η μουσική, η θάλασσα, η οικογένεια. 

Πώς σας αρέσει να απολαμβάνετε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Να κανονίζω με τους φίλους μου να δούμε εκθέσεις και μετά να καθόμαστε και να τις συζητάμε με ένα ποτήρι κρασί, να έρχονται οι φίλοι μου στο σπίτι, τα ταξίδια, η αγαπημένη μου Τζιά, η οικογένειά μου, βόλτες στο κέντρο της Αθήνας, ο καλοκαιρινός κινηματογράφος, η μουσική στο 3ο πρόγραμμα κάθε μέρα, τα βιβλία. Χάνομαι με τις ώρες βλέποντας έργα και καλλιτέχνες στο διαδίκτυο.

• Κείμενο της Δώρας Μαρκάτου (τ. αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) για την Κάτια Βαρβάκη:

           

"...Εικονογραφικά οι ζωγραφικές συνθέσεις με θέμα τους κήπους, αφορμώνται από την πραγματικότητα, αλλά, με τον απρόσμενο συνδυασμό διαφορετικών στοιχείων πέρα από τη λογική και με την αφαίρεση του ατμοσφαιρικού, μας μεταφέρουν σε έναν κόσμο εξωπραγματικό, όπου το πραγματικό συγχωνεύεται με το φανταστικό. Έτσι, το απείκασμα του πραγματικού κήπου γίνεται ο ποιητικός χώρος στον οποίο εκτυλίσσεται ο  μύθος που αφηγείται η ζωγράφος. Με άλλα λόγια, ο κήπος, χωρισμένος σε χρωματικά επίπεδα, λειτουργεί ως σκηνικό για να υποστηρίξει μια βουβή, παγωμένη δράση,  τυλιγμένη στην αχλύ του χρόνου. Όσα αποτυπώνονται στην επιφάνεια του πίνακα με το εσωτερικό άυλο φως φαίνεται, ότι είναι συναρμογή αναμνήσεων που αναπηδούν από το υποσυνείδητο ως όνειρα, τα οποία, με τη βοήθεια και του χρώματος στις ροζ-μώβ αποχρώσεις του που κυριαρχούν, δημιουργούν μια σχεδόν μεταφυσική ατμόσφαιρα και ένα χώρο χωρίς αέρα και πραγματική δομή. Τα χρωματικά επίπεδα λειτουργούν και ως χρονικά επίπεδα σε μια ποιητική εκδοχή του χωροχρόνου…".

Βιογραφικό:

Η Κάτια Βαρβάκη γεννήθηκε στην Αθήνα.

1986-1991: Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας με δασκάλους: τον Τριαντάφυλλο Πατρασκίδη και τον Δημήτρη Μυταρά. Αποφοίτησε με άριστα 30/30.

Ζει και εργάζεται στην Αθήνα

Μέλος του Εικαστικού Επιμελητήριου Ελλάδας. 

Ατομικές εκθέσεις:

1991: Αθήνα, Γκαλερί «Ώρα», Νέοι Δημιουργοί

1993: Κύπρος, Λευκωσία, Γκαλερί «OPUS»

1994: Θεσσαλονίκη, Γκαλερί «Anny Balta»

1995: Πειραιάς, Γκαλερί «Αστρολάβος»

1997: Αθήνα, Γκαλερί  «Espace Kreonidis». Κατάλογος

1997: Αθήνα, Ξενοδοχείο Hilton, «Αrt Café»

1997: Κρήτη, Ρέθυμνο, Γκαλερί «Δίμιτο»

1998: Κύπρος, Λευκωσία, Γκαλερί «OPUS»

1998: Χαλκίδα, Γκαλερί  «Τesserα»

2000: Αθήνα, Κολωνάκι, Γκαλερί «Αστρολάβος». Κατάλογος

2002: Ζάκυνθος, Γκαλερί «Κρύπτη»

2006: Αθήνα, Κολωνάκι, Γκαλερί «Αστρολάβος Art life». ΟΙΚ -Υ -ΜΑΤΑ. Κατάλογος

2008: Ιωάννινα, Γκαλερί «Αμυμώνη». Κατάλογος

2009: Μέγαρα,  Πολιτιστικό Κέντρο «Θέογνης»

2010: Αλεξανδρούπολη,  «Art gallery»

2014: Αθήνα, Κολωνάκι, Γκαλερί «Αστρολάβος». Τόπος εκεί. Κατάλογος

2015: Κεφαλονιά, Αργοστόλι, Ξενοδοχείο «Μουίκης», Ουτοπίες ονείρων

2016: Άνδρος. Ξενοδοχείο Αneroussa, Υδάτινες ιστορίες

Έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμες ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό.

***

*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος

«Η Γιώτα Μπούζα στο Εικαστικό Ημερολόγιο της Νικολένας Καλαϊτζάκη»

 

Επιμέλεια συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη

Πότε και πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την Τέχνη, και πόσο νόημα δίνει στη ζωή σας ως σήμερα; 

Από πολύ μικρή ηλικία όταν δεν ήμουν πολύ καλά έβρισκα καταφύγιο στην τέχνη, όταν ήμουν αρκετά μοναχική κατέφευγα εκεί μαζί με όλα τα συναισθήματα που υπήρχαν μέσα μου. Και τα εξωτερίκευα είτε με τον γραπτό λόγο είτε ζωγραφίζοντας. Ακόμα και σήμερα κάπως έτσι είναι τα πράγματα, κάποιες φορές μπορεί και να εκραγώ αν δεν καταφύγω εκεί.

Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας, σε ποιο ρεύμα τα κατατάσσετε, και πόση αξία δίνετε στην τεχνική τους απόδοση; 

Τα θέματα είναι κυρίως υπαρξιακά και σχετίζονται πολλές φορές με αυτά που βιώνω. Υπάρχει μία διαρκής αναζήτηση μέσα μου που δυσκολεύομαι να την εκφράσω με λόγια. Επίσης εξωτερικεύω πολλές φορές αυτά που βιώνω, με γρίφους όμως, δυσκολεύομαι να μιλήσω για ό,τι με βασανίζει. Χαίρομαι έστω κι αν ελάχιστοι άνθρωποι μπορέσουν να νιώσουν. Εκτός όμως από αυτά δουλεύω τελευταία, πορτραίτα ανθρώπων που με εμπνέουν, κυρίως μουσικών, με μία τεχνική που με ευχαριστεί πολύ. Είναι μία εξέλιξη της χαρακτικής σε ξύλο που έκανα τα προηγούμενα χρόνια. Δε νομίζω ότι θα κατέτασσα τα έργα μου σε κάποιο ρεύμα, αντλώ στοιχεία από διάφορα κινήματα και τα εντάσσω με τον δικό μου τρόπο σε ό,τι φτιάχνω.

Μέσα από την Τέχνη σας επιθυμείτε να περάσετε "μηνύματα", σκέψεις και συναισθήματα στον θεατή ή απλώς μεταφέρετε στον καμβά την "αλήθεια" και την αισθητική σας, αποτυπώνοντας τα όσα σας εμπνέουν, σας απασχολούν και σας εκφράζουν;

Μα η αλήθεια και η αισθητική μου σχετίζονται άμεσα με ό,τι συμβαίνει. Οπότε σίγουρα εμπεριέχεται στην τέχνη μου ό,τι θα ήταν ιδανικό για εμένα καθώς και ό,τι με προβληματίζει. Κάπως μάλλον το υπονοώ εμμέσως. 

Ποια είναι, κατά την κρίση σας, τα βασικά χαρακτηριστικά / "ποιότητες", που καθιστούν το έργο ενός εικαστικού καλλιτέχνη ξεχωριστό και τον περνούν στην αιωνιότητα; 

Να κάνει (ο καθένας) αυτό που νιώθει, αυτό που έχει μέσα του, αυτό που έχει ανάγκη να εξωτερικεύσει γιατί δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά.

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αναγνωρίζεται θετικά το έργο σας; Σας δίνει χαρά η ευρεία αποδοχή του; Είναι αυτό το ζητούμενο για τον κάθε σύγχρονο εικαστικό δημιουργό• η κινητήριος δύναμη για να συνεχίζει; 

Δεν ξέρω, προβληματίζομαι. Πολλές φορές η αρνητική κριτική μπορεί να είναι τροφή για σκέψη. Δεν γίνεται να αρέσουν όλα σε όλους. Δεν γίνεται να αγγίζουν τα πάντα τους πάντες. Είμαστε διαφορετικοί και το φυσιολογικό είναι να μην υπάρχει ευρεία αποδοχή από τους πάντες. Η τέχνη για εμένα είναι σημαντικό να προβληματίζει όχι μόνο να αρέσει. Και σίγουρα αν συμβαίνουν και τα δύο μια μικρή ευτυχία γεννιέται στον καλλιτέχνη. Στην δική μου περίπτωση κρατάει για λίγο, την βάζω στην άκρη και συνεχίζω. Αυτή η στιγμή ευτυχίας όμως είναι σημαντική, το να αγγίξει έστω και ελάχιστους ανθρώπους η τέχνη σου, για εμένα τουλάχιστον είναι σημαντικό.

Υπάρχει "καλή" και "κακή" Τέχνη, και αντίστοιχα "καλός" και "κακός" εικαστικός; Η αξιολόγηση της Τέχνης και των εκπροσώπων της και η ταξινόμηση της σε "ποιοτικούς" και "μη" είναι, τελικά, "αντικειμενική" ή "υποκειμενική" υπόθεση που αφορά περισσότερο τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν (καλλιτέχνες, γκαλερίστες, επιμελητές) παρά το φιλότεχνο κοινό; 

Καλή και κακή τέχνη. Στέκομαι εδώ. Καλύτερα θα έλεγα αν κάποιος είναι αληθινός η όχι. Αν κάποιος κάνει κάτι από φιλοδοξία και μόνο ή γιατί η τέχνη για εκείνον είναι διέξοδος και λύτρωση. Αξιολόγηση της τέχνης και των εκπροσώπων της μπορεί να γίνει κατ εμέ, από οποιονδήποτε έρθει σε επαφή με το έργο. Κάθε άποψη, κατά την γνώμη μου, αν και υποκειμενική, είναι σημαντική, καθώς η τέχνη νομίζω απευθύνεται σε όλους. Ωστόσο όποιος βρίσκεται μέσα στον χώρο, ίσως να έχει πιο αντικειμενικά κριτήρια αν αυτά δεν διακατέχονται από κανενός είδους προκατάληψη.

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο δικός σας ορισμός για την Τέχνη; 

Πριν λίγο ανέφερα δυο λέξεις. Διέξοδος και λύτρωση. Θα μπορούσα να προσθέσω πάρα πολλά, δεν ξέρω μπορεί να υπάρξει ζωή χωρίς τέχνη;

Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας; Η έμπνευση συνηθίζει να σας χτυπάει την πόρτα με το φως του ήλιου, ή με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών; 

Πάντα το βράδυ προς ξημέρωμα και συνήθως ενώ πρέπει να ξυπνήσω σε ελάχιστες ώρες. Εκεί μου έχουν εμφανιστεί μπροστά μου κόσμοι ολόκληροι. Εννοείται ότι όταν ξεκινήσω να δουλεύω τις ιδέες μου, μπορώ να το κάνω καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας. Αλλά η ιδέα και η έμπνευση για κάτι γεννιέται κατά κύριο λόγο όταν όλα ησυχάζουν. Είμαι και βραδινός τύπος έτσι κι αλλιώς από πάντα. Ο χώρος μέσα στον οποίο δουλεύω μου είναι απαραίτητος έως αναγκαίος.

Ποιους εικαστικούς, διαχρονικούς ή και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, θαυμάζετε για το έργο τους; 

Δεν θα πω έναν προς έναν. Είναι πάρα πολλοί, τόσο εικαστικοί, όσο μουσικοί, ποιητές και λογοτέχνες. Αντλώ έμπνευση από όλους. Και για εμένα είναι αλληλένδετες και οι τρεις αυτές μορφές τέχνης και πολύ σημαντική η επιρροή που μου έχει ασκηθεί ανά διαστήματα και από τις τρεις. Εντάξει, θα αναφέρω μόνο ελάχιστους. Van Gogh, Frida Kahlo, Kandinsky, William Kentridge.

Σε μία μετάβαση στην σφαίρα της φαντασίας και του άπιαστου χωροχρόνου, σε ποια χώρα και σε ποια εποχή θα θέλατε να ζείτε - ως εικαστικός καλλιτέχνης πάλι - και με ποιους διάσημους καλλιτέχνες θα θέλατε να κάνετε "παρέα"; 

Δύσκολη ερώτηση. Κοντεύω να πάθω σύγχυση. Καθόλου δεν ξέρω με ποιον θα ήθελα να κάνω παρέα. Αγαπώ πολλούς καλλιτέχνες. Αλλά είμαι από την φύση μου ντροπαλή και μοναχική, πώς θα μιλούσα μαζί τους; Αλλά πάλι νομίζω ότι δεν είμαι πάντα, έχω μιλήσει μάλλον με κάποιους από αυτούς την ώρα που με πιάνει φλυαρία καθώς φτιάχνω κάτι. Επίσης έχω δει όνειρα ότι ζω σε άλλη εποχή, σε άλλη χώρα και είμαι ζωγράφος. Έχουν περάσει χρόνια κι ακόμα τα θυμάμαι με λεπτομέρεια, λες και τα έχω ζήσει πραγματικά. Η μία χώρα ήταν η Ιταλία. Νομίζω πάντως ότι αν κάποιος έχει κάτι να πει, θα το κάνει όπου κι αν είναι.

Πέρα από την Τέχνη, ποια άλλα "ιδανικά" σας δίνουν ζωή, χαρά και νόημα; 

Θα πω τα προφανή, αγάπη, ελευθερία, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη και λίγο ξεγνοιασιά, το τελευταίο βγήκε αυθόρμητα κι ας μην κολλάει εδώ.

Πώς σας αρέσει να απολαμβάνετε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Ζωγραφίζοντας, ταξιδεύοντας, ακούγοντας και παίζοντας μουσική και όλα αυτά μαζί με ανθρώπους που αγαπώ.

Βιογραφικό:

Η Γιώτα Μπούζα γεννήθηκε στην Αθήνα.Το 2009 αποφοίτησε από την Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και το 2017 από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 2016 πραγματοποίησε το πρόγραμμα Erasmus στην αντίστοιχη Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης. Ασχολείται με την ζωγραφική, τη χαρακτική, την σκηνογραφία, την φωτογραφία, τα πολυμέσα και το stop motion animation. Το 2017 δημιούργησε ένα μικρού μήκους stop motion animation με τίτλο: «Ανάβαση». Ενσωματώνει ακόμη την μουσική και τον λόγο στην εικαστική της δουλειά. Έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμες εικαστικές εκθέσεις. Ενδεικτικά: έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα της Διεθνούς Αμνηστίας (2013), έκθεση για την Μεσόγειο στην Τεχνόπολη Αθηνών (2015), διαδικτυακή έκθεση για τον Αλμπέρ Καμύ στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας (2021), διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης Trento Art Festival με εκπρόσωπο της ελληνικής ομάδας την Νικολένα Καλαϊτζάκη (2021), διατομική εικαστική έκθεση Surrealism στην γκαλερί ArtNumber23 Athens (2022).

***

*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος

https://nikolenakalaitzaki.wordpress.com

«Η Καλλιρρόη Μαρούδα στο Εικαστικό Ημερολόγιο της Νικολένας Καλαϊτζάκη»

 

Επιμέλεια Συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη

Πότε και πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την Τέχνη, και πόσο νόημα δίνει στη ζωή σας ως σήμερα;

Ζωγράφιζα από μικρό παιδί μαζί με τη μαμά μου στο σχολικό μου τετράδιο. Ήθελα να γίνω σκηνοθέτης, αλλά η ζωγραφική με κέρδισε. Σήμερα η ζωγραφική είναι η καθημερινότητα μου, ο τρόπος που ζω.

Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας, σε ποιο ρεύμα τα κατατάσσετε, και πόση αξία δίνετε στην τεχνική τους απόδοση;

Στις προηγούμενες εκθέσεις μου ασχολήθηκα ζωγραφίζοντας σκύλους. Σκύλους στη βροχή, στην ομίχλη...κορίτσια στη θάλασσα...Τοπία. Τώρα ασχολήθηκα με το γυμνό. Προέκυψε εντελώς τυχαία από μια παραγγελία από το Μουσείο Φρυσίρα και δούλεψα πάνω σε αυτό το θέμα 10 χρόνια. Για να ζωγραφίζεις κάτι πρέπει να κατακτήσεις τα πλαστικά εργαλεία σου για να αποδώσεις το θέμα σου με τον δικό σου τρόπο. Πρέπει να κατέχεις την τεχνική σου, να την εξελίσσεις κι αυτό απαιτεί κόπο και πολλή δουλειά. Αυτό όμως δεν είναι αυτοσκοπός.

Μέσα από την Τέχνη σας επιθυμείτε να περάσετε "μηνύματα", σκέψεις και συναισθήματα στον θεατή ή απλώς μεταφέρετε στον καμβά την "αλήθεια" και την αισθητική σας, αποτυπώνοντας τα όσα σας εμπνέουν, σας απασχολούν και σας εκφράζουν;

Το έργο κάθε ζωγράφου νομίζω είναι ο καθρέφτης του. Τίποτα δεν μπορεί να κρυφτεί. Εγώ ζωγραφίζω. Οπωσδήποτε μέσα στα έργα μου αποτυπώνεται η αισθητική μου, τα συναισθήματα μου, η σκέψη μου και η θέση μου πάνω στη ζωή. Αυτό όμως δεν με απασχολεί κατά την διαδικασία της ζωγραφικής.

Ποια είναι, κατά την κρίση σας, τα βασικά χαρακτηριστικά / "ποιότητες", που καθιστούν το έργο ενός εικαστικού καλλιτέχνη ξεχωριστό και τον περνούν στην αιωνιότητα;

Μεγάλο θέμα αυτό. Πιστεύω τα έργα που έχουν περάσει στην αιωνιότητα είναι έργα που εκφράζουν πανανθρώπινες διαχρονικές αξίες. 

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αναγνωρίζεται θετικά το έργο σας; Σας δίνει χαρά η ευρεία αποδοχή του; Είναι αυτό το ζητούμενο για τον κάθε σύγχρονο εικαστικό δημιουργό• η κινητήριος δύναμη για να συνεχίζει;

Φυσικά και παίρνω χαρά όταν οι άνθρωποι αποδέχονται το έργο μου. Δεν ξεκινώ όμως έτσι. Τις δικές μου ανάπηρες ανάγκες προσπαθώ να εξυπηρετήσω.

Υπάρχει "καλή" και "κακή" Τέχνη, και αντίστοιχα "καλός" και "κακός" εικαστικός; Η αξιολόγηση της Τέχνης και των εκπροσώπων της και η ταξινόμηση της σε "ποιοτικούς" και "μη" είναι, τελικά, "αντικειμενική" ή "υποκειμενική" υπόθεση που αφορά περισσότερο τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν (καλλιτέχνες, γκαλερίστες, επιμελητές) παρά το φιλότεχνο κοινό;

Αποδέκτες ενός έργου τέχνης είναι όλοι• και οι άνθρωποι που ασχολούνται με την τέχνη και οι άνθρωποι που την απολαμβάνουν. Δεν γίνεται όμως όλοι να είναι ευχαριστημένοι. Η τέχνη διακατέχεται από ένα αξιακό σύστημα και η ζωή επίσης.

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο δικός σας ορισμός για την Τέχνη;

Η τέχνη για μένα είναι απλά ένας τρόπος έκφρασης με καλλιτεχνικά εργαλεία. Είναι μια αντανάκλαση της ίδιας της ζωής.

Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας; Η έμπνευση συνηθίζει να σας χτυπάει την πόρτα με το φως του ήλιου, ή με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών; 

Το ατελιέ μου είναι ο χώρος εργασίας μου, όπως ο χώρος εργασίας όλων των ανθρώπων. Εργάζομαι πολύ με το φως και με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών. Εκεί περισσότερο βγαίνουν οι αγωνίες μου.

Ποιους εικαστικούς, διαχρονικούς ή και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, θαυμάζετε για το έργο τους;

Αγαπώ πολλούς Έλληνες ζωγράφους, με συγκινούν πολλοί. Με συγκινεί ο Ρέμπραντ για αυτό το εσωτερικό του φως. 

Σε μία μετάβαση στην σφαίρα της φαντασίας και του άπιαστου χωροχρόνου, σε ποια χώρα και σε ποια εποχή θα θέλατε να ζείτε - ως εικαστικός καλλιτέχνης πάλι - και με ποιους διάσημους καλλιτέχνες θα θέλατε να κάνετε "παρέα";

Θέλω να ζω στην εποχή μου και να συνομιλώ με τους αγαπημένους μου ζωγράφους, επίσης της εποχής μου. Ξέρουν αυτοί...και είναι λίγοι. 

Πέρα από την Τέχνη, ποια άλλα "ιδανικά" σας δίνουν ζωή, χαρά και νόημα; 

Πέρα από τη ζωγραφική, μου δίνουν χαρά η κόρη μου και οι δημιουργίες της, επίσης όταν η χώρα μου πηγαίνει καλά, αλλά σε αυτούς του δύσκολους καιρούς αυτό δεν είναι εφικτό κι αυτό με στενοχωρεί πολύ. Καταφεύγω όμως στον Σολωμό κι επανέρχομαι για λίγο.

Πώς σας αρέσει να απολαμβάνετε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Ξαπλωμένη στο κρεβάτι, κοιτώντας το ταβάνι.

Βιογραφικό:

H Kαλλιρρόη Mαρούδα γεννήθηκε στο Κοιλιωμένο Ζακύνθου, το 1956. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας στο εργαστήριο του Δημήτρη Μυταρά και Ιστορία της τέχνης με τη Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα. Επίσης τελείωσε το εργαστήριο σκηνογραφίας με δάσκαλο τον Βασίλειο Βασιλειάδη. Έχει εργαστεί στο Εθνικό Θέατρο κοντά στη σκηνογράφο Λαλούλα Χρυσικοπούλου. Το 1990 αποφοιτά με άριστα από τη Σχολή και έρχεται πρώτη στο διαγωνισμό για την απόκτηση υποτροφίας εσωτερικού από το ΙΚΥ. Θεματικοί κύκλοι της δουλειάς της έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμες εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει φιλοτεχνήσει το ημερολόγιο της ΑΓΕΤ Ηρακλής κι άλλες καλλιτεχνικές εργασίες της εταιρείας. Έργα της βρίσκονται στην Βουλή των Ελλήνων, την Εθνική Πινακοθήκη, το Υπουργείο Πολιτισμού, στην Πινακοθήκη Μοσχανδρέου, στο Μουσείο Teriade, στο Μουσείο Φρυσίρα, στη συλλογή της ΑΓΕΤ Ηρακλής και το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, σε πολλές δημοτικές πινακοθήκες, δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

***

*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος

https://nikolenakalaitzaki.wordpress.com

«Η Ειρήνη Κανά στο Εικαστικό Ημερολόγιο της Νικολένας Καλαϊτζάκη»

Επιμέλεια Συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη

Πότε και πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την Τέχνη, και πόσο νόημα δίνει στη ζωή σας ως σήμερα;

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, ήταν μια αγαπημένη, μοναχική απασχόληση...εγώ συγκεντρωμένη στο έργο μου και στα συναισθήματα μου. Μέχρι σήμερα, είναι το πιο σημαντικό κεφάλαιο της ζωής μου.


Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας, σε ποιο ρεύμα τα κατατάσσετε, και πόση αξία δίνετε στην τεχνική τους απόδοση;

Στα έργα μου θέλω να υπογραμμίσω τις ελληνικές στιγμές. Την Ελλάδα που αφορά όλους. Στα περισσότερα τοπία μου, υπάρχει η θάλασσα. Η θάλασσα που γεννιέται αδιάκοπα, σαν σύμβολο αρχαίας ψυχής αθάνατης, η θάλασσα που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των ονείρων. Η πατρίδα που είναι κυρίως λιμάνια, ακρογιάλια και πέλαγος. Τα έργα μου, όποιο κι αν είναι το θέμα, είναι γεμάτα από μνήμες που χάνονται, όμως είναι τα ίδια κομμάτια που θα σχηματίσουν καινούργιες εικόνες, είναι γεμάτα από στιγμές που πέρασαν, μα εγκυμονούν τις μέρες του μέλλοντος. Το θέμα πάντα είναι η αρχή κι η αφορμή της δημιουργίας ενός έργου. Η αλήθεια είναι ότι πολύ συχνά, στην πορεία, χάνομαι στις φόρμες και τις χρωματικές σχέσεις...Νομίζω ότι ανήκω στην ομάδα των ζωγράφων του εξπρεσσιονισμού, της απόδοσης του συναισθήματος.

Μέσα από την Τέχνη σας επιθυμείτε να περάσετε "μηνύματα", σκέψεις και συναισθήματα στον θεατή ή απλώς μεταφέρετε στον καμβά την "αλήθεια" και την αισθητική σας, αποτυπώνοντας τα όσα σας εμπνέουν, σας απασχολούν και σας εκφράζουν;

Θέλω να δώσω όνομα και μορφή σε κάθε συναίσθημα. Τα σύμβολα μου δεν είναι πάντα κάτι συγκεκριμένο ή σταθερό. Τα κόκκινα ποδήλατα, για παράδειγμα, που ζωγράφιζα μέσα στα κίτρινα σιταροχώραφα, μπορεί να έχουν κάτι από την νοσταλγία της παιδικής ηλικίας, ή την ανάγκη για έναν κόσμο χωρίς βαρβαρότητες, ή την επιθυμία ταξιδιού και εξερεύνησης. Δεν μπορώ πάντα να ερμηνεύω επακριβώς την σημασία των συμβόλων. Οι χαρταετοί, τα μακρινά πλεούμενα, τα άνθη που ντύνουν τα γυμνά σώματα των γυναικών, οι θάλασσες που δεν είναι μόνο θάλασσες που είναι η αγκαλιά της μητέρας, αλλά και ο εχθρός συγχρόνως. Ο θεατής, με την σειρά του, θα διαβάσει με τον μοναδικό του τρόπο και θα ερμηνεύσει το έργο, έτσι ώστε να προσθέσει και εκείνος στην σημασία του. Είναι αναπάντεχα συναρπαστικό. Ο κάθε φιλότεχνος ξέρει να «βλέπει» διαφορετικά.

Ποια είναι, κατά την κρίση σας, τα βασικά χαρακτηριστικά / "ποιότητες", που καθιστούν το έργο ενός εικαστικού καλλιτέχνη ξεχωριστό και τον περνούν στην αιωνιότητα;

Η σημαντική ενός έργου είναι το μήνυμα που περνάει και που θα πρέπει να έχει μαζική απήχηση, αλλά πάνω απ' όλα αυτό που αποκαλούμε ψυχή…

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να αναγνωρίζεται θετικά το έργο σας; Σας δίνει χαρά η ευρεία αποδοχή του; Είναι αυτό το ζητούμενο για τον κάθε σύγχρονο εικαστικό δημιουργό• η κινητήριος δύναμη για να συνεχίζει;

Νομίζω είναι σημαντικό για όλους τους καλλιτέχνες, είναι ένα είδος αποδοχής του ίδιου του εαυτού μας. Αισθάνομαι ότι τροφοδοτώ μια ανάγκη ζωτικής σημασίας. Επίσης είναι η χαρά να μοιράζεσαι κάτι δικό σου, είναι η επικοινωνία. Είναι και δικαίωση για όλες τις προσπάθειες και τους κόπους και τις θυσίες που ίσως χρειάστηκε να κάνεις. Είναι πολύ σημαντικό να ξέρεις ότι τα έργα σου δεν τα βλέπεις μόνο εσύ!

Υπάρχει "καλή" και "κακή" Τέχνη, και αντίστοιχα "καλός" και "κακός" εικαστικός; Η αξιολόγηση της Τέχνης και των εκπροσώπων της και η ταξινόμηση της σε "ποιοτικούς" και "μη" είναι, τελικά, "αντικειμενική" ή "υποκειμενική" υπόθεση που αφορά περισσότερο τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν (καλλιτέχνες, γκαλερίστες, επιμελητές) παρά το φιλότεχνο κοινό;

Τα πρότυπα αλλάζουν με τις εποχές, οι παραπάνω παράγοντες ισχύουν...

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο δικός σας ορισμός για την Τέχνη;

Αίσθηση, συναίσθημα, προβληματισμός. Δηλαδή, η απάντηση στα απειλητικά αδιέξοδα της ζωής μας.

Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας; Η έμπνευση συνηθίζει να σας χτυπάει την πόρτα με το φως του ήλιου, ή με το γλυκό σκοτάδι των αστεριών;

Δεν πιστεύω στην έμπνευση. Η βασική προϋπόθεση δημιουργίας νομίζω είναι η πραγματική ζωή, δηλαδή ό,τι μπορείς να προσλαμβάνεις σε βάθος, όσο επώδυνο κι αν είναι. Η ζωή είναι γεμάτη χρώματα, λαμπερά, πλάι σε ζοφερά γκρίζα και παράξενους ενδιάμεσους τόνους. Είναι τρομακτική και μαγική• εκείνη, σε καλεί να ζωγραφίσεις, να εκφραστείς μέσα από την τέχνη. Η ζωή σε παίρνει απ' το χέρι για να σε οδηγήσει στο λευκό τελάρο. Ζωγραφίζω όσο περισσότερο μπορώ, είναι τρόπος ζωής. Και προτιμώ στο φως της μέρας, που δεν αλλοιώνει το χρώμα.


Ποιους εικαστικούς, διαχρονικούς ή και σύγχρονους, Έλληνες και ξένους, θαυμάζετε για το έργο τους;

Θαυμάζω πολλούς καλλιτέχνες και όχι μόνο για το καλλιτεχνικό τους έργο. Με γοητεύουν προσωπικότητες μάλλον αυτοκαταστροφικές, για παράδειγμα οι: Jean Michel Basquiat, Arthur Rimbaud, Frida Kahlo, ίσως γιατί αισθάνομαι μακρυά απ' αυτό (ή τουλάχιστον έτσι νομίζω).

Σε μία μετάβαση στην σφαίρα της φαντασίας και του άπιαστου χωροχρόνου, σε ποια χώρα και σε ποια εποχή θα θέλατε να ζείτε - ως εικαστικός καλλιτέχνης πάλι - και με ποιους διάσημους καλλιτέχνες θα θέλατε να κάνετε "παρέα";

Από απόσταση, ο μύθος των μεγάλων καλλιτεχνών παραμένει αλώβητος. Προτιμώ αυτό.

Πέρα από την Τέχνη, ποια άλλα "ιδανικά" σας δίνουν ζωή, χαρά και νόημα;

Μ' απασχολεί πολύ το περιβάλλον, το οποίο φροντίζω έμπρακτα.

Πώς σας αρέσει να απολαμβάνετε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Δεν έχω πολύ ελεύθερο χρόνο, αλλά όσο μπορώ ασχολούμαι με τα φυτά, τα ζώα, το διάβασμα, πεζοπορία, και φυσικά με την συντροφιά των φίλων μου.

***

Η Ειρήνη Κανά γεννήθηκε στα Χανιά και σπούδασε ζωγραφική με τον Π.Τέτση στην ΑΣΚΤ. Αποφοίτησε με Άριστα το 1990. Έχει πραγματοποιήσει 24 ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα, Γερμανία, Κύπρο και περισσότερες από 300 ομαδικές, σε Ελλάδα, Γαλλία, Κύπρο, Γερμανία, Βέλγιο, Ιταλία, Αυστραλία και Κίνα. Έργα της υπάρχουν στο Υπουργείο Πολιτισμού, στην Βουλή των Ελλήνων, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο Μουσείο Γουλανδρή στην Αθήνα και Άνδρο, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, στην Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης Μοσχανδρέου στο Μεσολόγγι, στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης, στο Μουσείο Ύδρας, στην Εθνική Τράπεζα και στην Eurobank, στον ΟΠΑΠ, στην ΑΓΕΤ Ηρακλής, στην Interamerican και άλλες ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

• Επόμενη προγραμματισμένη έκθεση: Γκαλερί Μυλωνογιάννη, Χανιά (Μάρτιος 2022)

***

*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος

https://nikolenakalaitzaki.wordpress.com