Παρασκευή 20 Αυγούστου 2021

Σελιδοδείκτης | Édouard Levé, Αυτοχειρία | Μετάφραση: Κατερίνα Χανδρινού | Μαρίνα Καρτελιά

Γράφει η Μαρίνα Καρτελιά. 

 

ΑΥΤΟΧΕΙΡΙΑ

 



Édouard Levé


 ΄Ενα ερείπιο είναι ένα κατά τύχη αισθητικό αντικείμενο. Εάν συμβεί να είναι όμορφο, αυτό βεβαίως δεν γίνεται από πρόθεση. Κανείς δεν κατασκευάζει επί τούτω ένα ερείπιο ούτε κανείς το συντηρεί. Τα πιο όμορφα μέρη του στέκονται όρθια παρά την καταπόνηση.

 

Είναι από τις λίγες φορές που γράφω για βιβλίο ξένου συγγραφέα, κι αυτό υπακούει σε μια τάση μου βαθιάς στήριξης της Ελληνικής Γραμματείας. ΄Οταν όμως χρειάζεται, ο κύκλος ανοίγει. ΄Οπως έγινε τώρα με το βιβλίο αυτό που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κείμενα.

Η Αυτοχειρία ξεκινάει με το γεγονός της αυτοκτονίας ενός νέου 25 χρονών που αυτοπυροβολείται στο σπίτι του και στη συνέχεια ο αφηγητής, φίλος του, σε δεύτερο πρόσωπο απευθυνόμενος, του μιλά σε μια καταγραφή της προσωπικότητας του εκλιπόντα, με κάθε λεπτομέρεια, όπως εκείνος τον γνώρισε, τον κατάλαβε, τον ένιωσε.

Η σχέση μαρτυρείται επομένως ως ιδιαίτερα στενή και οι διάφορες λεπτομέρειες που μαθαίνουμε σε πρώτο επίπεδο για τον αυτόχειρα και τη ζωή του σκιαγραφούν τη φιλία τους αλλά και το πορτραίτο αυτού του ανθρώπου που έβαλε μόνος τέλος. Αλλά αυτό είναι όπως ανέφερα το πρώτο επίπεδο.

Γιατί η Αυτοχειρία, έργο του Edouard Levé, το οποίο παρέδωσε στον εκδότη του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε και ο ίδιος ο συγγραφέας, παίζει σε πολλά επίπεδα. Το πρώτο, της καταγραφής και της προσπάθειας έμμεσα της κατανόησης της προσωπικότητας του φίλου, της ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας του. Των πτυχών των αδιόρατων εκείνων, που λίγοι ξέρουν, αφοί λίγοι αυτόχειρες πραγματικά αφήνουν να φανούν.

Σε μια ημερολογιακή αλλά όχι με χρονολογική σειρά αποτύπωση, και σε απεύθυνση άμεση, ως μεταθανάτια επιστολή που δε θα λάβει ποτέ, αλλά φιλοδοξεί να τον γνωρίσει στον κόσμο, ο αφηγητής-φίλος, και κατά ταύτιση ο συγγραφέας, περιγράφει τις ιδέες του για το θάνατο και τις μετατρέπει με τον τρόπο σε οδηγό ζωής.

Ο συγγραφέας, με τα μάτια του αφηγητή, διαπράττει συνεχείς φλανεριές μέσα στη διήγηση. Μιλά για τα μέρη και τους τόπους και τους ανθρώπους από στήθους του πλάνητος, ψυχή πουλί, πράγμα που με γοητεύει πάντα αλλά ειδικά εδώ, με πήγε από τη Λεωφόρο Νάτο του Νικήτα Σινιόσσογλου στο M Τrain της Patti Smith και πίσω, σε στιγμές ολόφωτες μιας σκοτεινής κατά τ΄άλλα ύπαρξης.

 

 Μια ξένη χώρα ήταν για σένα μια προσωπικοτητα, με την οποία μπορούσες να έχεις, όπως με κάποιον φίλο, μια τετ α τετ συνάντηση σε ένα καφέ, σαν ίσος προς ίσον.

 

Μέσα από θραύσματα αφήγησης, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει στον πρόλογο η Κατερίνα Χανδρινού, που μετέφρασε εξαιρετικά το έργο του Λεβέ, μας γνωρίζει την κοσμοθεωρία του και την αναζήτηση της ουσίας της ζωής όπως ο ίδιος ο φίλος, και βαθύτερα ο συγγραφέας την αντιλαμβάνεται, αντικείμενο που αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα αφού ξέρουμε πως στη συνέχεια κι ο ίδιος αυτοκτόνησε.

 



Είναι, η Αυτοχειρία,  η προσωπική μαρτυρία του σγυγγραφέα για τη ζωή; Η δική του ελεγεία για το φόβο του θανάτου; Για την αγωνία μιας ζωής ανούσιας; Αυτό που μου συνέβη διαβάζοντας νομίζω απαντάει στον στόχο που εμένα με βρήκε. Γιατί από ένα σημείο και μετά, είχα αποσυνδεθεί από την απεύθυνση φίλου προς φίλο. Αισθάνθηκα με τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής και το δεύτερο ενικό, ότι απευθύνεται σε μένα. Στον καθένα. Εξηγεί τη ζωή και το μεδούλι της. Διαγράφει τις παραμέτρους του φόβου του θανάτου και ενώ το γεγονός της αυτοκτονίας έχει συντελεστεί και σε λίγο πρόκειται να επισυμβεί και για τον συγγραφέα, εκείνος δίνει όλες τις απαραίτητες διευκρινίσεις σ΄όσους θέλουν και καταφέρουν να ξεφύγουν απ΄την απόφαση αυτή.

Η ενδελεχής μελέτη της ουσίας του θανάτου και της απαξίας της ζωής μετατρέπεται έτσι σε ύμνο της. Σε καρπό δικαίωσής της.

Εκείνος, ο συγγραφέας, όπως ο φίλος για τον αυτόχειρα, ήξερε κρυστάλλινα τι ακριβώς του συμβαίνει, ποιοι είναι οι δαίμονές του και γιατί υπάρχουν εκεί. Απλώς δεν μπόρεσε - ή δεν ήθελε - να ξεφύγει.

Η ηθική παρακαταθήκη του, όμως, η Αυτοχειρία, που τον ενδιέφερε να μας αφήσει, μπορεί να κάνει κάποιους από μας να το πετύχουμε. Και να βρούμε την ουσία της ζωής πριν μας τυλίξει, με όποιο τρόπο, το μαύρο πέπλο του θανάτου.

Η μετάφραση είναι εξαιρετική, λιτή, και σε μερικά σημεία με λέξεις κλειδιά για την ελληνική απόδοση. Και μου ενισχύει την πεποίθηση αυτή, του κειμένου που κατακτά την απόδοση στην άλλη γλώσσα και το ξαναβαφτίζει, του δίνει δική του δυναμική να σταθεί, αυτόφωτο, ανεξάρτητο από το πρωτότυπο, μια ακόμη ωραία συγκυρία:

Ως γαλλομαθής σε σημείο μητρικής, ούτε στιγμή δεν μετέφρασα με το μυαλό μου στα γαλλικά, διαβάζοντας το κείμενο. Ούτε στιγμή δεν έκανα γαλλική αναγωγή. Κι αυτό από μόνο του είναι η αυτόφωτη επιτυχία της Αυτοχειρίας.

Η επιμελημένη έκδοση και το εξώφυλλο καθώς και η υφή του βιβλίου των Εκδόσεων Κείμενα, που πάντα τα προσέχουν αυτά, ολοκληρώνει την καλή εικόνα.

Στο τέλος, ο συγγραφέας μας επιφυλάσσει μια ακόμα έκπληξη. Και δεν εννοώ την αυτοχειρία.

 

 

 


 

Αυτοχειρία

Edouard Levé

Μετάφραση: Κατερίνα Χανδρινού

 Εκδόσεις Κείμενα

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου