Επιμέλεια συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη
Στη ζωή, θα λέγαμε, πως υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: οι αισιόδοξοι και οι απαισιόδοξοι. Εσείς, σε ποια κατηγορία ανήκετε;
Μάλλον αισιόδοξη με κάποια μικρά κενά απαισιοδοξίας.
Ποια θεωρείτε πως είναι τα δύο (περισσότερο) απαραίτητα συστατικά της ζωής;
Δύσκολη ερώτηση! Οι πρώτες λέξεις που σκέφτηκα είναι: η εγκαρτέρηση και η ενσυναίσθηση.
Η ενασχόληση σας με την Τέχνη σας γεμίζει στο 100%;
Υπάρχει τόσος πλούτος επιλογών και δράσεων στη ζωή, που μάλλον δεν είναι δυνατόν να μας καλύπτει κάτι ή κάποιος, τόσο απόλυτα. Είναι υψηλό το ποσοστό ενασχόλησης μου με την Τέχνη. Η πράξη της δημιουργίας είναι εθιστική. Όσο καταγίνεται κανείς με αυτήν, τόσο περισσότερο από τον χρόνο του απαιτεί.
Ποια άλλα πράγματα, πέρα από την Τέχνη, σας χαρίζουν αυτό το πολύτιμο αίσθημα της πληρότητας;
Οι Τέχνες, ο έρωτας, η επαφή με τα στοιχεία της Φύσης στην εξοχή, είναι δράσεις και καταστάσεις που δημιουργούν τον χώρο για αυτή την αίσθηση πληρότητας. Ζητούμενο είναι η ισορροπία και εκεί εμφανίζεται η πραγματική δυσκολία.
Ζωγραφίζετε καθημερινά;
Σε γενικές γραμμές, ήμουν και εξακολουθώ να είμαι άτομο του εργαστηρίου, οπότε, ναι, καθημερινά σχεδόν και μόνον εκεί.
Τι σημαίνει για εσάς το ατελιέ σας;
Tο ατελιέ, είναι η πάντα πρόθυμη να με υποδεχθεί αγκαλιά, το καταφύγιο και το μέσο να μεταφέρομαι σε μέρη και σε περιοχές συχνά ανεξερεύνητες. Είναι το κουτί που με περιέχει με ασφάλεια. Υπάρχει μία δυσκολία στην μεταφορά του βέβαια!
Η δημιουργία συνυπάρχει με την μοναχικότητα;
Η δημιουργία του έργου, στην δική μου περίπτωση, είναι αποτέλεσμα αυτοσυγκέντρωσης, διαλογισμού και αλχημικών πράξεων. Μάλλον δεν χωρούν και άλλοι μέσα σε αυτό. Είναι μοναχική κατάσταση, με αποτέλεσμα ενίοτε να υπάρχουν δυσκολίες προσαρμογής μετά σε κοινούς τόπους.
Ποια είναι η βασική θεματολογική κατεύθυνση των έργων σας;
Τα τελευταία πολλά χρόνια, δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεματολογία. Δεν νοιώθω την ανάγκη να υπάρχει. Αφήνομαι στην ροή του γίγνεσθαι, χωρίς λογοκρισία, λύνοντας τα μυστήρια προβλήματα που δημιουργούνται στην πορεία της σχεδιαστικής διαδικασίας. Είναι μία καταγραφή της προσπάθειας αποκρυπτογράφησης του ασυνειδήτου. Είναι ένα παιχνίδι. Είναι δράση αυτόματη αλλά και κατευθυνόμενη, μέσω της βιωματικής και ακαδημαϊκής γνώσης, που μπορώ να ανακαλέσω την συγκεκριμένη χρονική στιγμή που ζωγραφίζω. Είναι επίσης, η συμπύκνωση της προσωπικής ερμηνείας σε κοινωνικά φαινόμενα, που σχεδιάζεται με βοηθητικό υλικό τα βασικά στοιχεία της ζωγραφικής. Είναι αποτέλεσμα παρατήρησης του φυσικού χώρου επίσης. Είναι βουτιά στα βαθιά χωρίς να γνωρίζω το πού θα με βγάλει. Είναι αυτή η διαδικασία που εμφανίζεται στην επιφάνεια.
Πόσο εύκολη είναι για εσάς η διαδικασία της έκθεσης του εαυτού σας μέσω των έργων σας στις γκαλερί και στους διάφορους χώρους πολιτισμού δεδομένου ότι πολλοί εικαστικοί καλλιτέχνες δηλώνουν πως δεν τα πάνε καλά με τα "φώτα της δημοσιότητας" αλλά και με τις "δημόσιες σχέσεις" (;)
Για περίπου 30 χρόνια ήμουν συνεργάτης της "Μέδουσας", γεγονός που μου δημιουργούσε μεγάλη ασφάλεια, γιατί κάποιος άλλος, η γκαλερίστρια, η Μαρία Δημητριάδη, έκανε βασικά τις δημόσιες σχέσεις, οπότε είχα τον χρόνο αλλά και την στήριξη και ενθάρρυνση της, ώστε να δουλεύω απερίσπαστη από τις δυσκολίες των σχέσεων προώθησης του έργου. Η ευκολία έκθεσης προς τα έξω, εξαρτάται από την εντιμότητα, τον επαγγελματισμό και την ουσιαστική αγάπη του ιδιοκτήτη του χώρου έκθεσης, προς τον καλλιτέχνη και την δουλειά του, καθώς επίσης και από τις γνώσεις του, κυρίως όσον αφορά τον δύσκολο τομέα της σύγχρονης και της πειραματικής Τέχνης, εκεί δηλαδή που χρειάζεται να έχει κανείς ευρύτερη καλλιέργεια, ώστε να μην ακολουθεί μόνον την τάση να δέχεται απλώς τις εντυπώσεις του αμφιβληστροειδούς, αλλά να αναζητά κάτι περαιτέρω, κάτι που θα προσφέρει τροφή για διαφορετικές σκέψεις και αναγνώσεις. Όταν και όπου υπάρχει εμπιστοσύνη, γνώση και εκτίμηση προς το έργο των καλλιτεχνών, αξιοκρατικά, εκτός διαφόρων περιοριστικών πλαισίων, τότε οι δημόσιες σχέσεις γίνονται το ευχάριστο και απαραίτητο συμπλήρωμα της δύσκολης δουλειάς μας. Κάτι σαν επιβράβευση. Η δημοσιότητα είναι μέρος της δουλειάς του εικαστικού, από τη στιγμή που αναπτύσσει έναν Λόγο με το έργο του και εκτίθεται. Η διαχείριση της, είναι προσωπική επιλογή. Πιστεύω ότι χρειάζεται ένα μέτρο, ώστε να μην λειτουργήσει εις βάρος της ποιότητας του έργου.
Θεωρείτε πως το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης συμβάλλουν βοηθητικά στην ανάδειξη της σύγχρονης Τέχνης;
Είναι ένα καλό μέσον διαφήμισης, αλλά με τίποτα δεν αποδίδει την πραγματική αίσθηση και επικοινωνία μας με ένα έργο τέχνης, όταν το έχουμε απέναντι μας ζωντανά. Τα ταξίδια και οι επισκέψεις σε μουσεία και χώρους Τέχνης, καθώς επίσης στα εργαστήρια των εικαστικών καλλιτεχνών, είναι ιδανική τροφή για την ανάπτυξη κριτικού πνεύματος και διαλόγου. Είναι ίσως, ο καλύτερος τρόπος επαφής και κατανόησης πολλών και διαφορετικών σκέψεων και ιδεών που εμπεριέχουν οι δημιουργίες. Εδώ, χρειαζόμαστε Μουσεία και αξιόλογους χώρους τέχνης. Χρειάζεται να διαμορφωθεί παιδεία επίσκεψης σε αυτά, σαν πράξη ψυχαγωγίας, πνευματικής τροφής και δημιουργικού προβληματισμού. Τα τελευταία αρκετά χρόνια, η πολιτισμική μας κατάσταση επιδεινώθηκε με αποτελέσματα πολύ αρνητικά και στον ευαίσθητο τομέα των Τεχνών και της έρευνας. Οι επιλογές επιβίωσης που αναπτύχθηκαν διαμόρφωσαν μία φιλολογική και φλύαρη έκθεση ιδεών, με αμφίβολα αποτελέσματα. Το κενό πνευματικότητας που δημιουργήθηκε από αυτή την τρομερή κοινωνική κρίση, επόμενο είναι να έχει άμεση αντανάκλαση στα έργα που παράγονται και στον τρόπο που προβάλλονται. Ο χώρος της Τέχνης χρειάζεται ανθρώπους με γνώσεις, επαγγελματισμό, εντιμότητα και σκληρή δουλειά για να αναπτυχθεί και να αποδώσει τους καρπούς του στον κόσμο. Χρειάζεται να επικρατήσει η δύναμη της αγάπης για την Τέχνη και την πρόοδο, πάνω από τον φόβο του ρίσκου.
Ποια είναι η γνώμη σας για τις διαδικτυακές εκθέσεις;
Αναγκαίο κακό! Δεν μου κινείται το ενδιαφέρον να τις παρακολουθήσω. Τα έργα τέχνης έχουν παλμό, είναι ζωντανοί οργανισμοί, υπάρχουν μέσα στα εργαστήρια των δημιουργών, εκεί θα έπρεπε να στραφεί το ενδιαφέρον όλων όσοι θέλουν να έρθουν σε επαφή με την Τέχνη μας. Από κοντά. Στον φυσικό τους χώρο. Να αποφύγουμε την αδράνεια των αισθήσεων και την κοινότοπη εμπορευματοποίηση του έργου Τέχνης.
Παραθέστε μου τρεις Έλληνες και τρεις ξένους εικαστικούς καλλιτέχνες που θαυμάζετε για το έργο τους.
Συγκινούμαι από το έργο πολλών και διαφορετικού τρόπου έκφρασης καλλιτεχνών. Θα περιοριστώ στους: Γιώργο Λάππα, Διοχάντη, Ρένα Παπασπύρου, Pierre Soulages, Bruce Nauman, Richard Long.
Αν σας έλεγα να επιλέξετε "ένα και μόνο έργο" ως το πιο αγαπημένο σας, δικό σας, αλλά και κάποιου άλλου δημιουργού, ποιο θα ήταν αυτό και για ποιο λόγο το ξεχωρίζετε;
Tο χαρακτικό "Los Disparates", του Francisco Goya. Διότι βρίσκω ότι το εξαιρετικό του σχέδιο είναι, γίνεται ταυτόχρονα και το περιεχόμενο του έργου. Δηλαδή η ουσία του έργου και τα πνευματώδη μηνύματα του, γίνονται ένα, έχουμε "το Όλον", με Αυτό το σχέδιο, Αυτού του δημιουργού, την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, καθιστώντας το τελικά, διαχρονικό. Τώρα, μετά τον υπέροχο Goya, τι να πω; Θα αναφέρω την ενότητα των έργων που εκτέθηκαν το 2016 στην "Μέδουσα", με τίτλο «Τρόπος του Λέγειν», για την ανεπιτήδευτη ροή της προσωπικής Γραφής μου.
Περιγράψτε, εν συντομία, την καθημερινή σας ρουτίνα, από το πρωί έως το βράδυ.
Η αλήθεια είναι ότι οι καλλιτέχνες έχουμε διαφορετική σχέση με την έννοια της ρουτίνας. Μόλις αρχίζει να γίνεται κάτι τόσο γνώριμο και καθημερινό, μάλλον έχουμε την τάση να θέλουμε να το αλλάξουμε. Δηλαδή, έχοντας κατακτήσει το Θείο δώρο της ελευθερίας, μας επιτρέπεται να το αλλάξουμε. Ρουτίνα γίνεται το πρόγραμμα των μαθημάτων μου, με την έννοια του συγκεκριμένου ωραρίου, αλλά όχι του περιεχομένου τους. Η μέρα μου ξεκινά νωρίς το πρωί, με πρωινό και σύντομο περπάτημα, με επίσης σύντομη ενημέρωση και επικοινωνία. Μετά, συνήθως, πάω στο εργαστήριο μου. Αυτή την χρονική περίοδο, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες επιλογές για τα βράδια μας. Ένα από τα καλά που συμβαίνουν μέσα σε όλον αυτό τον περιορισμό, είναι ότι υπάρχει περισσότερος χρόνος για διάβασμα κανονικών βιβλίων. Μία ουτοπική και πάγια ευχή πάντως, είναι να εξαφανιστεί η γραφειοκρατία και οι γραφειοκράτες μαζί της, ώστε να μπορούμε να έχουμε περισσότερο χρόνο για δημιουργικότητα και συνειδητή και απρόσκοπτη επιλογή διαχείρισης του χρόνου.
*
Η εικαστικός Ελένη Ζούνη γεννήθηκε στον Πειραιά. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε Γραφικές Τέχνες στη Σχολή Βακαλό και Ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας (1978-1983). Από το έτος 1984 έως και το 1986, έζησε και εργάστηκε στην Βαρκελώνη, ενώ κατά το χρονικό διάστημα 1989-1996, διέμεινε στην Ουτρέχτη και το Άμστερνταμ. Έχει πραγματοποιήσει 11 ατομικές εκθέσεις, μερικές εκ των οποίων είναι: (1989) Vincent Bernat, linea Atenas - Barcelona, (1990) Μέδουσα αίθουσα Τέχνης, επιμέλεια Έφη Στρούζα, (1995) «Αλλαγές Αποστάσεων», Μέδουσα +1 Αίθουσα Τέχνης, επιμέλεια Έφη Στρούζα, (1998) «Υπέροχοι Άνθρωποι», Μέδουσα Aίθουσα Τέχνης, επιμέλεια Έφη Στρούζα, (2004) «Σκεπτόμενος - Άγγιγμα», Μέδουσα, επιμέλεια Λίνα Τσίκουτα, (2013) «Γραμματομορφές», Επιγραφικό Μουσείο, επιμέλεια Χ.Μαρίνος, (2016) «Τρόπος του Λέγειν», Μέδουσα, επιμέλεια Χ.Μαρίνος. Συμμετοχή σε ομαδικές (επιλογή): «Έλληνες Καλλιτέχνες - Αναζητήσεις 1950-2000», Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ρέθυμνο, 1997 Αφιέρωμα «Έλληνες Καλλιτέχνες 1960-1990», 42e Salon de Montrouge, Montrouse-Athenes, 1999 Αισχύλεια «Είμαστε Αλλού και πάμε Αλλού», επιμέλεια Λένα Κοκκίνη, 2004 «The art of artist statement», Hellenic Museum Σικάγο, 2017 «Αναφορά Περιπτώσεων» Γκαλερί Ζουμπουλάκη, επιμέλεια Χ.Μαρίνος, 2018 «Κέλυφος: Η πολιτική της Ύπαρξης» Αθήνα, επιμέλεια Κ.Πράπογλου, 2019 +9 Αθήνα, επιμέλεια Κ.Πράπογλου. Το 2009-2010 πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στον κλάδο "Οπτική Επικοινωνία" στο Vakalo Art and Design College - Derby University. Ασχολείται διεξοδικά με την οπτική ή εικαστική διάσταση της γραφής και την διαλεκτική σχέση μεταξύ γραφής και ζωγραφικής. Το 2010 κυκλοφόρησε το βιβλίο της: «Πού αρχίζει η Γραφή; Πού αρχίζει η Ζωγραφική;».
*
*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων,
ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος
https://nikolenakalaitzaki.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου