Τετάρτη 8 Αυγούστου 2018

Ευανθία Καΐρη: μία άγνωστη φεμινίστρια και διανοούμενη | Κατερίνα Καλαμπάκα


Γεννήθηκε το 1799 στο νησί της Άνδρου σε μία πολυμελή οικογένεια με μεγάλη προδιάθεση στην πνευματικότητα. Ο αδερφός της Θεόφιλος Καΐρης (γνωστός φιλόσοφος της εποχής), όταν του προτάθηκε να διδάξει στην Ακαδημία των Κυδωνιών (Αϊβαλί Μ. Ασίας), πήρε μαζί του την μικρή Ευανθία. Ήταν μόλις 13 ετών, αλλά με ζήλο έδειξε στον αδερφό της το κοφτερό μυαλό που είχε, την προδιάθεση να γίνει μία σπουδαία "λόγια" και πως η μόρφωση δεν θα πρέπει να υπολογίζει φύλο.

Η Ευανθία έφτασε σε τέτοιο μορφωτικό επίπεδο, που έπαιζε στα δάχτυλα γαλλική και αγγλική γλώσσα. Ακόμη, ήταν σε θέση να λύσει μαθηματικά ακαδημαϊκού επιπέδου. Είναι αυτονόητο, βέβαια, πόσο καλά ήξερε να ερμηνεύει τα αρχαία ελληνικά κείμενα ή τις φιλοσοφικές θεωρίες. Τα παραπάνω στις μέρες μας ακούγονται οικεία, όμως μιλάμε για τα τέλη του 18ου αιώνα με αρχές του 19ου. Κανείς δεν μπορούσε να μορφωθεί περαιτέρω παρά μόνο αν είχε το "παραθυράκι" του Αγίου Όρους, των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών κι από εκεί σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα ή της κοσμοπολίτισσας Μ. Ασίας. Οπότε, όταν βλέπουμε πως εν μέσω μιας τέτοιας κρίσιμης-τουρκοκρατούμενης εποχής μία γυναίκα (που στο γυναικείο φύλο δεν επιτρεπόταν ούτε η βασική μόρφωση εκτός ελαχίστων περιπτώσεων) υψώνει το ανάστημα  περήφανα σε μία ντουζίνα ανθρώπους, που την υποτιμούν λόγω της φύσης της, τους ξεπερνάει και αγωνίζεται εξ' ονόματος όλων των Ελληνίδων έχουμε χρέος να γνωρίζουμε την ύπαρξη της και να μην την ξεχνάμε.

Κοντά της για την επέκταση των μορφωτικών της οριζόντων στάθηκε, ο μεγάλος Έλληνας διαφωτιστής, Αδαμάντιος Κοραής κι αυτό συνέβη γιατί σε εφηβική ηλικία, ακόμη,η Καΐρη είχε το θράσος να του στείλει ένα γράμμα ζητώντας του να της στείλει για μετάφραση γαλλικά κείμενα, τα οποία θα βοηθούσαν στην "αναγέννηση" του ελληνικού έθνους. Έτσι, έγινε η πρώτη Ελληνίδα μεταφράστρια πριν αρχίσει να γράφεται η ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 γύρισε πίσω στο νησί και μετά από τρία χρόνια πήγε στην Ερμούπολη μαζί με άλλον από τους αδερφούς της. Το 1825 μαζί με άλλες δεκατρείς Ελληνίδες θα συνεγράψει μία επιστολή, "Επιστολή Ελληνίδων τινών προς τας φιλελληνίδας συντεθείσα παρά τινός των σπουδαιοτέρων ελληνίδων", προς φιλελληνίδες Ευρώπης και Αμερικής ζητώντας τους ηθική και υλική συμπαράσταση για τον πόλεμο. Το επόμενο χρόνο, δημοσιεύτηκε το έργο της "Νικήρατος". Αναφέρεται στην Έξοδο του Μεσολογγίου και είναι ένα έργο θεατρικό. Για την εποχή, θεωρείται πρωτοπορία και πρόκληση το συγκεκριμένο είδος γραφής. Ανέβηκε σε θεατρική σκηνή και μεταφράστηκε κι εκδόθηκε στα ιταλικά από τον λόγιο και Ιταλό επαναστάτη Φογκάτσι.

Δεν παντρεύτηκε ποτέ, ίσως λόγω του φιλοσοφικού συστήματος της "θεοσέβειας" (αίρεση για την Ορθόδοξη Εκκλησία), στο οποίο ο γάμος επιτρέπονταν μόνο μεταξύ των οπαδών της. Πέθανε στην Άνδρο σαν σήμερα το 1866. Η εργογραφία της, όπως προαναφέρθηκε, πρωτοποριακή και μεταφραστική. Από επιδράσεις είναι φανερός ο "κοραϊσμός", που άλλωστε την βοήθησε να εξελιχθεί πνευματικά. Υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα, που εργάστηκε για την γυναικεία διαπαιδαγώγηση στην Ελλάδα και η πρώτη διανοούμενη. Πρόδρομος του φεμινιστικού κινήματος και της γυναικείας γραφής. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου