Πέμπτη 5 Απριλίου 2018

Σελιδοδείκτης | Η Γραφομηχανούλα / Nietzche Ex Machina | Κρακάουερ /Νίτσε, Μετάφραση Νικήτας Σινιόσογλου

Γράφει η Μαρίνα Καρτελιά.





Το βιβλίο αυτό περιέχει το διήγημα "Η Γραφομηχανούλα" του Κρακάουερ καθώς και το τμήμα Nietzche Ex Machina, που αποτελείται από έξι επιστολές του Νίτσε σε καρτ-ποστάλ και ένα ποίημα για τη "γραφόσφαιρα" όπως την αποκαλεί, σε μετάφραση Νικήτα Σινιόσογλου :



Η Γραφομηχανούλα.


Πόσο μπορεί να ταυτιστεί μια γυναίκα σαν εμένα, Ελληνίδα, με τα όσα γράφει ένας άνδρας, συγγραφέας, ο Κρακάουερ, Εβραϊκής καταγωγής εκτοπισμένος στην Αμερική, που πέθανε πριν σχεδόν γεννηθεί;

Συμβαίνουν αυτά στη λογοτεχνία. ΄Οταν το θέμα και ο λογοτεχνικός χειρισμός του είναι τέτοιος που δημιουργεί συνάψεις και συνάφειες μεταξύ του συγγραφέα και του αναγνώστη, οπουδήποτε και οποτεδήποτε, συναντηθούν τα μάτια με το κείμενο.

Στο διήγημα αυτό συνέβη το ανάλογο. Μια γυναίκα σαν κι εμένα, που ως κορίτσι είχε επαφή με τον κόσμο των γραφομηχανών. Με τη λατρεία της ως εξάρτημα καθημερινής χρήσης. Ο πατέρας μου είχε πάντα δυο γραφομηχανές, μια μεγάλη ADLER που σήμερα την έχω σπίτι και μια μικρή φορητή Olympia. Επιπλέον, πήρα μαθήματα ταχύρρρυθμου συστήματος δακτυλογράφησης και αρχικά σε χειροκίνητη.

[Ναι,έχω κι εγώ τραυματίσει τα χέρια μου πολλές φορές, καθώς αδέξια στην αρχή έμπαιναν ανάμεσα στα κενά, έχω κι εγώ δει "τα κλαδάκια" να μπλέκονται  όλα μαζί και να μουτζουρώνουν το χαρτί, έχω νιώσει τι σημαίνει το ένα "χαλασμένο" γράμμα που "πετάει" ανυπότακτο, δηλαδή κτυπιέται ελαφρώς σε απόσταση από την κανονική γραμμή των άλλων, ή είναι πιο αχνό....

΄Εχω κι εγώ προσλαμβάνουσες από ταινίες ή από μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι, όπου το γράμμα γράφτηκε από το δολοφόνο σε μια γραφομηχανή που το ένα πλήκτρο κάποια βλάβη είχε, οπότε αυτόματα ενοχοποιήθηκε.... Και μια απ΄τις αγαπημένες μου σκηνές του Ελληνικού Κινηματογράφου είναι η Αλίκη στη Μοντέρνα Σταχτοπούτα (πέστε να με φάτε γιατί ίσως φαίνεται να ρίχνω το επίπεδο) και παρατηρεί τη γραφομηχανή της με λατρεία. Γράφει για λίγο, η γραφομηχανή δεν υπακούει όπως πρέπει γιατί είναι σε αχρηστία για πολύ καιρό και νιώθει ικανοποίηση όταν λαδώνεται, της αλλάζει κορδέλα και την κάνει να "κελαηδάει" στα γρήγορά της δάχτυλα

Δεν ξέρω πού θα κλείσει η αγκύλη αυτή, ίσως και πουθενά. Το ζήτημα είναι ότι ταυτίστηκα γρήγορα, όπως γρήγορα στη ζωή πέρασα απ΄τη χειροκίνητη γραφομηχανή, στην ηλεκτρική, την IBM με το μπαλάκι και μετά τη brother, σχετικώς αθόρυβη, ως τον πρώτο υπολογιστή που η ταχύτητα μου ως δακτυλογράφου τον έκανε να βγάζει ένα αγχωμένο Αργ ! με πράσινα γράμματα κάτω δεξιά, γιατί προσπαθούσε να με προλάβει.

Για να φτάσω με λατρεία στο πρώτο ipad με το οποίο σαφώς και δε δυσκολεύτηκα να αποκτήσω μια σχέση λατρείας, σχεδόν fetich, ανάλογη με του ήρωα, μέχρι που ο δεσμός μας έληξε άδοξα, καθώς δυστυχώς εκλάπη κυριολεκτικά μέσα απ΄την τσάντα μου.]

Κατάφερα λοιπόν να κλείσω την αγκύλη για να σας πω πως μετά την ηθογραφία αυτή, για τα στοιχεία της οποίας θα μπορέσετε να καταλάβετε όσα σας φάνηκαν κινέζικα γκουγκλάροντας, έχετε λόγους να ταυτιστείτε. Να εντυπωσιαστείτε απ΄τον έρωτα του ήρωα για τη γραφομηχανούλα του, όπως πιθανώς θα σας συνέβαινε σήμερα με ένα τάμπλετ. ΄Η ένα εξελιγμένο κινητό. ΄Η έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη.

Με γλώσσα πηγαία, στην εξαιρετική μετάφραση του Νικήτα Σινιόσογλου, με ρυθμό εξαιρετικό και φρέσκο, θα χαρείτε να χαθείτε μέσα σ΄αυτό το μικροδιήγημα και να γλυκαθείτε κι εσείς απ΄αυτόν τον έρωτα. 

Στην εισαγωγή θα βρείτε όλα όσα θέλετε να ξέρετε ως πληροφορίες και φροντισμένη προσέγγιση του διηγήματος καθώς και των επιστολών των Νίτσε που ακολουθούν, σε ανάλυση που βοηθάει να μας μπάσει στο ιστορικό πλαίσιο και στην ατμόσφαιρα πριν διαβάσουμε. Είναι σημαντική η μη βαρύγδουπη και απλά διατυπωμένη ανάλυση του Νικήτα Σινιόσογλου, για να μας συστήσει την εποχή και την κουλτούρα που επικρατούσε όταν γράφτηκε η Γραφομηχανούλα, αλλά και τα λογοτεχνικά πράγματα που κινούνταν με ρυθμούς ίσως ακατάληπτους για τους σύγχρονούς του. ΄Ομως εμάς με σιγουριά θα μας ωθήσουν σε μελέτη και άλλων, όπως ο εκλεκτός Μπένγιαμιν, για παράδειγμα.

Κι αυτό είναι το πιο σπουδαίο. Να υπάρχουν βιβλία που να σε συγκινούν και παράλληλα σε οδηγούν σε άλλα. ΄Ετσι η ροή είναι φυσική και η ζωή μες στα βιβλία αενάως συναρπαστική. Κι η επιμέλεια του Νικήτα Σινιόσογλου πετυχαίνει να μας κεντρίσει να την ακολουθήσουμε σ΄αυτό το πνεύμα.


NIETZSCHE EX MACHINA


Το απ΄τον ίδιο το Νίτσε δακτυλογραφημένο ποίημα νομίζω απηχεί τον εαυτό μου ως άνθρωπο απέναντι στη σχέση μου με τη γραφομηχανή. Ποιος θα το έλεγε πως ο Νίτσε θα έγραφε ένα ποίημα να με εκφράζει.

Διαφορετικές αυτές οι επιστολές απ΄το διήγημα του Κρακάουερ, ωστόσο μας δίνουν με το δικό του χέρι, εικόνα για τη ζωή του, για την υγεία του, για την καθημερινότητα, για τη λαχτάρα ενός ανθρώπου που μπορεί να είναι ίδια κι απαράλλαχτη με τη δικιά μας, να αποκτήσουμε κάτι τόσο πολύτιμο. Κι ας είναι αυτός ο άνθρωπος ένας απ΄τους μεγαλύτερους διανοητές και φιλοσόφους στους αιώνες των αιώνων.

Τον διαβάζουμε και καταλαβαίνουμε απ΄τις επιστολές πώς είναι στον προφορικό του λόγο. Καταλαβαίνουμε επίσης ότι η οξυδέρκεια του και η διαισθητικότητα που μόνο ένας διανοητής έχει, τον οδήγησε να προβλέψει την ύπαρξη αυτού που αναφέρω ως δακτυλογραφική μου κατάληξη παραπάνω : Των υπολογιστών και του ipad, ίσως ;.... Απίστευτο;  Κι όμως αληθινό, όπως θα διαπιστώσετε.

Οι επιστολές αυτές καταγράφουν τη ζωή του, τα ταξίδια του, τη συγγραφική του δραστηριότητα με τόσο άμεσο τρόπο και ακόμα διηγούνται την πραγματική ιστορία της δικής του γραφομηχανής, από την επιθυμία του να την αποκτήσει, έως την πλήρη απομυθοποίησή της. Διαπίστωση μου συγκινητική : Δεν είναι ανάγκη ένας διανοητής να είναι βαρύγδουπος, η ουσία του μπορεί να είναι ακριβώς αυτή. ΄Οτι δεν είναι. Δε μοιάζει. Δεν προσπαθεί. Απλά υπάρχει και μεγαλουργεί. Και μας αφήνει ευχάριστα άναυδους με συνοπτικές διαδικασίες.

-----

Οι εικόνες που υπάρχουν στο τέλος του βιβλίου, φωτογραφίες των συγγραφέων και των πονημάτων τους, συμπληρώνουν συγκλονιστικά την αποτύπωση της πραγματικότητάς τους και την προσέγγισή μας σ΄αυτή με ιερό ενθουσιασμό συμπληρώνουν οι παρατηρήσεις του Νικήτα Σινιόσογλου στις λεζάντες.


Θα κλείσω παραθέτοντας, ένα στίχο μονάχα απ΄το ποίημα του Νίτσε πριν απ΄την επισύναψη ενός μουσικού κομματιού, που μου έκανε κλικ στη στιγμή του τώρα, γιατί έτσι (για να σας προϊδεάσω γι΄αυτό που θα ζήσετε διαβάζοντας αυτό το βιβλίο) :




"ἡ γραφόσφαιρα εἶναι ἓνα πράγμα σαν κι ἐμένα ἀπό ἀτσάλι"






Η Γραφομηχανούλα/Nitzche Ex Machina, Ζήγκφριντ Κρακάουερ/Φρήντριχ Νίτσε

Εισαγωγή - Μετάφραση -Επιμέλεια : Νικήτας Σινιόσογλου.

Εκδόσεις Κίχλη / τα άστεγα.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου