Όταν οι Bufos Puppet Theatre δίνουν άλλη διάσταση στο κουκλοθέατρο | Πάστα Φλώρα

Πως ξεκινάει μια «άγουρη» ιδέα στο να γίνει ώριμη. Πείτε μας για την ιστορία σας και το ξεκίνημά σας.

Ίσως αρκεί να δοθεί  χρόνος επεξεργασίας και δράση πάνω σε μια ιδέα για να αποκτήσει  την ευκαιρία να γίνει  πράξη. Αν αυτή η πράξη είναι ειλικρινής και βρει λόγους που θα την κάνουν να συνεχίσει να υπάρχει, θα συνεχίσει και να εξελίσσεται.

Στην  οικογένεια υπήρχαν αρκετά ερεθίσματα δημιουργικότητας και φαντασίας οπότε από μικρή γνώρισα και αγάπησα τις κατασκευές, τη ζωγραφική και τις αφηγήσεις. Από το 2001, παράλληλα με τις σπουδές στη θεατρολογία, συμμετείχα σε μαθήματα κατασκευής και εμψύχωσης μαριονέτας.  Αρχικά το κουκλοθέατρο ήταν ένα ευχάριστο τετράωρο της εβδομάδας αλλά στην πορεία άρχισε να μου προκαλεί μεγαλύτερο ενδιαφέρον και ενθουσιασμό. Εργάστηκα για δέκα χρόνια σε -παρεμφερείς και μη- τομείς. Το 2011, με τη δημιουργία του Γιοβάν, είχα την ευκαιρία να δουλέψω πιο συστηματικά και εις βάθος σ' αυτή την τέχνη. Και από το 2013 έγινε η βασική μου ενασχόληση.

(Στέφανος Μαμίδης)

Γιατί επιλέξατε  ν’ ασχοληθείτε με το κουκλοθέατρο;

Επειδή έχει πεδίο δράσης και έρευνας προς άπειρες κατευθύνσεις.  Εμπεριέχει πολλές και διαφορετικές τέχνες : σχέδιο,  ξυλουργική, ραπτική, σενάριο, μουσική, φωτισμό, κίνηση,  σκηνοθεσία καθώς και την πολύπλοκη και μαγική τέχνη της εμψύχωσης.

Επίσης, είναι απεριόριστη η ελευθερία σε σχέση με τη θεματολογία, τα υλικά  που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τους τρόπους αφήγησης.

Και υπάρχει σε μεγάλο βαθμό η δυνατότητα εργασίας σε υγιείς συνθήκες και η συνεργασία με ανθρώπους που απολαμβάνουν τη δουλειά τους .

Τι σημαίνει για εσάς;

Προσωπικά προσφέρει  σε μεγάλο βαθμό  ελευθερία έκφρασης  καθώς και τη χαρά της  δημιουργίας και  της επικοινωνίας  με ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων  ανεξαρτήτως ηλικίας και γλώσσας.  Και ακόμη, σκεπτόμενη πως  με την κούκλα μπορείς να δουλέψεις σε πολλές πλατείες αυτού του πλανήτη , την αίσθηση κάποιας σχετικής  ανεξαρτησίας.

Εικονογράφηση Junkart ( aka Στέλιος Σπανουδάκης)

Τι θεωρείτε ότι ξεχωρίζει στην τεχνική του κουκλοθέατρου;

Ίσως  η βασική διαφορά είναι η διαδικασία της εμψύχωσης. Κοινό και κουκλοπαίκτης συμφωνούν εξαρχής σ τη ψευδαίσθηση ενός  υλικού αντικειμένου ως  'ζωντανού'.  Οποιοδήποτε αντικείμενο μπορεί να μεταμορφωθεί σε έναν κουκλοθεατρικό χαρακτήρα. Μπορεί να είναι ένα πιρούνι, μια πέτρα, ένα κόκκαλο,  ένα κομμάτι -λιγότερο ή περισσότερο -κατεργασμένου ξύλου.

Μια σκέψη ακόμα είναι ότι η γνωριμία με μια κούκλα μας βάζει σε μια λίγο σουρεαλιστική κατάσταση.  Σε μια παράσταση  βλέπουμε πλάσματα άγνωστης προέλευσης, κίνησης και λόγου που μας μεταφέρουν σε πρωτότυπους τόπους.  Ως  κοινό δεχόμαστε την ύπαρξη αυτών των πλασμάτων κι αυτό συχνά μας προκαλεί παράξενα συναισθήματα.  Χαιρόμαστε, ενώ παράλληλα μπορεί να τα φοβόμαστε και ταυτιζόμαστε ενώ τα αντιλαμβανόμαστε ως  ανοίκεια.

Άλλο ένα στοιχείο που θα μπορούσαμε να διακρίνουμε είναι ότι υπάρχει χιλιάδες  χρόνια και, στη βάση της, ακολουθεί ακόμη τους ίδιους κανόνες . Εξελίχθηκε παράλληλα σε όλο τον πλανήτη, πάντα όμως από μικρές ομάδες ανθρώπων. Άργησε πολύ  να καταγραφεί (οι πρώτες αναφορές είναι από τον 5ο π.Χ. αι. αλλά το πρώτο θεωρητικό κείμενο είναι στις  αρχές του 19ου αι.)  και σε λίγες σχετικά  περιπτώσεις έχει υπάρξει δημοφιλής,  εμπορευματοποιημένη και περιορισμένη.

Είναι εύκολη η διαδικασία μιας  παράστασης;

Κάποιες φορές  είναι εύκολη , κάποιες όχι τόσο.  Πάντα όμως είναι ενδιαφέρουσα. Συχνά οι πιο δύσκολες  πρόβες  και παραστάσεις  είναι και οι πιο ωφέλιμες, καθώς σου υποδεικνύουν πιθανά λάθη ή παραλείψεις.  Όσο πιο συχνά δίνεις παραστάσεις, τόσο εκπαιδεύεσαι πάνω σε αυτή τη διαδικασία.

Ο Γιοβάν τι άνθρωπος είναι;

Ένας απλός καθημερινός αφρολεξένιος άνθρωπος -  άλλοτε είναι χαρούμενος, άλλες φορές θλιμμένος, τη μια είναι τρυφερός, την άλλη οργισμένος!

Η μαριονέτα μπορεί να καταφέρει να έχει πιο άμεση σύνδεση με τον θεατή ;

Όταν ένας ενήλικας επικοινωνήσει με μια κούκλα, η σχέση που δημιουργείται ενδεχομένως να είναι πιο άμεση και πιο ειλικρινής. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί στην επικοινωνία μαζί τους δεν υπάρχουν  οι παγιωμένοι  κώδικες  που έχουμε μεταξύ μας.

Τα παιδιά, όταν δεν τη φοβούνται, δείχνουν να την εμπιστεύονται περισσότερο από ότι εμπιστεύονται τους ενήλικες. Μάλλον νιώθουν ότι είναι πιο κοντά στο δικό τους τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο.

Συχνά η λειτουργία του κουκλοθεάτρου όπως και της  μουσικής, μπορεί να μην είναι τόσο εγκεφαλική όσο κάπως πιο εσωτερική.

Η δουλειά του κουκλοπαίχτη πως είναι;

Στο επαγγελματικό κομμάτι υπάρχουν διάφοροι τρόποι να συνεχίζεις ως ενήλικας  να παίζεις με τις κούκλες σου. Μπορείς να φτιάχνεις κούκλες και να δίνεις παραστάσεις, να κατασκευάζεις κούκλες για άλλους, να μεταφέρεις τη γνώση σου μέσα από εργαστήρια κουκλοθεάτρου. Σε κάθε περίπτωση, έχει πολύ κουβάλημα!

Οι περισσότερες κουκλοθεατρικές  παραγωγές  είναι συνήθως δημιούργημα ενός ή μιας πολύ μικρής ομάδας ανθρώπων.  Επομένως, χρειάζεται να δουλεύεις τόσο πάνω στην τεχνική, όσο και την προώθηση της δουλειάς σου.

Πως ανταποκρίνεται το κοινό στη θέαση σε κάτι τόσο ιδιαίτερο;

 Άλλοι άνθρωποι απολαμβάνουν να παρατηρούν  τον τρόπο κατασκευής και κίνησης μιας κούκλας, άλλοι διατηρούν πιο αποστασιοποιημένη στάση, άλλοι παρακολουθούν με προσήλωση την ιστορία που αφηγείται , άλλοι βρίσκουν σημεία ταύτισης ή νιώθουν συγκίνηση.

Στην περίπτωση της παράστασης δρόμου με τον Γιοβάν, όπου το κοινό δεν είναι προετοιμασμένο, θα πετύχεις κάθε πιθανή αντίδραση. Συνήθως  έκπληξη, χαμόγελα,  γέλια και κλάματα- από μικρούς κι από μεγάλους.  Θα ακούσεις 'είναι τέλειος!' και δύο λεπτά μετά 'πόσο άσχημος είναι!".   Σε γενικές γραμμές όμως,  μοιάζει αρκετοί άνθρωποι να έχουν χαρεί πολύ γνωρίζοντάς τον. Τις περισσότερες φορές  μετά την παράσταση, υπάρχει διάχυτη χαρά και ζεστασιά.

Τι αντιπροσωπεύει για εσάς μια σημαντική περίοδος της Ελλάδας όπως αυτή του μεσοπολέμου και η απαρχή του Ρεμπέτικου, πως επεμβαίνετε και καταγράφετε την «πραγματικότητα» μέσα από την κίνηση και την θέαση αναπαραστατικών κούκλων.

Στην παράσταση  η  ατμόσφαιρα του ρεμπέτικου λειτουργεί συμβολικά ώστε να κατανοήσουμε κάποια στοιχεία για  το χαρακτήρα της κούκλας. Ο Γιοβάν δεν αποτελεί προϊόν έρευνας πάνω στο ρεμπέτικο, είναι πιο αφηρημένος χαρακτήρας. Όσον αφορά την περίοδο και τις συνθήκες γέννησης του ρεμπέτικου, μας είναι καταγεγραμμένες κάποιες δύσκολες  καταστάσεις που βίωναν οι άνθρωποι εκείνη την  περίοδο-  φτώχεια, προσφυγιά, διώξεις, κοινωνικό αποκλεισμό, απογοήτευση.  Αυτές οι καταστάσεις  δεν είναι πρωτότυπες  στην ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών ούτε ανήκουν μόνο στο παρελθόν. Ο  άμεσος και μη στυλιζαρισμένος τρόπος έκφρασης που διακρίνει το ρεμπέτικο μας επιτρέπει να κατανοούμε και νιώθουμε πολύ κοντά στα συναισθήματα τους. Και αυτό ίσως μας υπενθυμίζει πως ακόμη και μέσα στον παράλογα απάνθρωπο τρόπο που κινούνται κατά κύριο λόγο τα όποια συστήματα, υπάρχει η δυνατότητα της δημιουργίας αλλά και το δικαίωμα σε μια ουσιαστική και γεμάτη ζωή.

Ο κόσμος του θεάματος, για να επιβιώσει, θεωρείτε πρέπει ν' αλλάζει, να ανθίζει;

Φαίνεται να επιβιώνει παντού και πάντοτε με διαφορετικές  μορφές και τρόπους, αντανακλώντας τα εκάστοτε κοινωνικά δεδομένα.  Η κοινωνία είναι κάτι ζωντανό που κινείται και εξελίσσεται, κρατώντας ό,τι έχει ανάγκη και απορρίπτοντας ό,τι της είναι περιττό. Η καλλιτεχνική έκφραση  πηγάζει από την κοινωνία επομένως  ακολουθεί, υπό το πρίσμα της υποκειμενικής οπτικής,  την ίδια διαδρομή. Τα τελευταία χρόνια, μέσα από το  διαδίκτυο, υπάρχει πολύ γρήγορη και εύκολη ανταλλαγή  γνώσεων, ιδεών και καλλιτεχνικών παραγωγών.  Αυτό αλλάζει κατά πολύ τον τρόπο εξέλιξής μας. 

Που μπορεί να σας βρει κάποιος, να παρακολουθήσει παράστασή σας;

Το  τελευταίο διάστημα φιλοξενούμαστε κυρίως σε καφενεία και μπαρ, καθώς και σε κουκλοθεατρικά  και μουσικά φεστιβάλ και εκδηλώσεις.  Και πιο αραιά δίνουμε παραστάσεις δρόμου στους πεζοδρόμους της  Δ. Αρεοπαγίτου και Ερμού.

Όνειρα και επιθυμίες για το μέλλον;

Να συνεχίσουμε να κατασκευάζουμε, να παίζουμε και να ταξιδεύουμε με τις κούκλες  μας!