Όπυ Ζούνη: Η πρωτοπόρος της Γεωμετρικής Τέχνης έφυγε σαν σήμερα 5 Δεκεμβρίου

 • Η Ιστορικός της Τέχνης, Νικολένα Καλαϊτζάκη, σημειώνει για το έργο της διεθνώς καταξιωμένης εικαστικού, πρωτοπόρου της γεωμετρικής αφαίρεσης, Όπυς Ζούνη, η οποία έφυγε σαν σήμερα, 5 Δεκεμβρίου του 2008.

«Όταν εισέρχεται κανείς στους μαγνητικά ζωγραφισμένους κόσμους της Όπυς Ζούνη, αντιλαμβάνεται αμέσως την υπέρβαση που έχει συντελεστεί. Την υπέρβαση μιας καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας που εισήγαγε πρωτοπορίες και που άφησε, με την αυθεντικότητα της, μια πολύτιμη παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές, κατακτώντας μια ξεχωριστή κορυφή, στον εγχώριο και διεθνή εικαστικό μας χάρτη. Ο καλλιτέχνης δεν μπορεί παρά να είναι αυθεντικός και να αποτυπώνει την αλήθεια του, είχε δηλώσει σε μια συνέντευξη της η ίδια, και αυτό το ίδιο, για τους ανθρώπους της εξέλιξης, ανοίγει δρόμους στο πιο καθάριο φως.

Βαθιά πνευματική, πηγαία δημιουργική και εφευρετική, η Όπυ Ζούνη, από τα πρώτα ξεκινήματα της καλλιτεχνικής της πορείας μέχρι και το τέλος, βρισκόταν σε μια διαρκή αναζήτηση. Με ρίζες τα βιώματα της και την κλασική της παιδεία που σμιλεύθηκε, τόσο από τον αιγυπτιακό, αλλά και από τον ελληνικό πολιτισμό - πτυχές των οποίων μπορεί κανείς να διακρίνει στα έργα της -, η Όπυ Ζούνη, επιδόθηκε κατά την εργασία της, σε ποικίλους τρόπους προσέγγισης και απόδοσης των έργων της, δημιουργώντας όχι μόνο ζωγραφικά έργα, αλλά και γλυπτά, κολάζ, objets trouvées, κατασκευές, video art και εγκαταστάσεις.

Με όρους Τέχνης, θα μπορούσαμε να χωρίσουμε την εργασία της σε τρεις περιόδους: την πρώιμη, την μέση και την ύστερη περίοδο. Κατά την πρώιμη περίοδο, των χρόνων 1959-1969, η καλλιτέχνης κινείται σε μονοπάτια εξπρεσιονιστικής αφήγησης. Κατά τα έτη 1970-1992 (μέση περίοδος) η εικαστική της γραφή σημειώνει καθολική αλλαγή με την ίδια να στρέφεται στον πιο γνώριμο της τόπο, στην γεωμετρική αφαίρεση. Η εισαγωγή καινούριων στοιχείων, όπως είναι το στοιχείο της στατικότητας, των έντονων αντιθέσεων ή η ένταξη των ελεύθερων εξπρεσιονιστικών μοτίβων εντός του περιβάλλοντος της πειθαρχημένης γεωμετρίας, καθώς και το παιχνίδι σαγήνης με την ψευδαίσθηση και την οφθαλμαπάτη, συνιστούν καρπούς της τρίτης και της τελευταίας περιόδου (1993-2008).

Η Όπυ Ζούνη, καθιερώθηκε κυρίως για τα έργα της μέσης και της ύστερης περιόδου και δεν θα ήταν πλεονεξία να εκφράσουμε την διαπίστωση πως το όνομα της είναι, και διαχρονικά θα μένει, συνώνυμο της γεωμετρικής και της οπτικής τέχνης στην Ελλάδα, με τον "χώρο" και τη "φιγούρα" να αποτελούν τους δύο βασικούς πυλώνες επάνω στους οποίους χτίζεται το κάθε της έργο που ανασαίνει μέσα στην δική του "αυτονομία". Κι ενώ ο χώρος ορίζεται ξεκάθαρος και είναι αρχιτεκτονικά δομημένος, μετρημένος, στην τέλεια γεωμετρία του, η ανθρώπινη φιγούρα απουσιάζει. Στην πραγματικότητα υπονοείται. Φαντάζει οξύμωρο στ' αλήθεια και αντιφατικό, κι όμως αυτά τα "οικοδομήματα", που συχνά παραπέμπουν σε αρχαίους ναούς, σε μια άλλη ανάγνωση, ενσωματώνουν τον άνθρωπο, πέρα από την υλική του υπόσταση. Εκτείνονται σε διάσταση πνευματική.

Το ζωηρό, έντονο χρώμα, το ποτισμένο φως, η αρμονική συνύπαρξη και συνδιαλλαγή των χρωματικών διαβαθμίσεων και αντιθέσεων, αλλά και των γεωμετρικών στοιχείων και σχημάτων που υποβάλλονται σε τολμηρές συναντήσεις, ή η ενσωμάτωση στοιχείων που προέρχονται από το φυσικό περιβάλλον (γη, νερό, αέρας, φωτιά) αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα των έργων της Όπυς Ζούνη. Ακόμα, στοιχεία των έργων της με καθαρά συμβολική αναγωγή, είναι οι πύλες - ανοίγματα, οι κύβοι, οι καθρέφτες κι οι σκάλες και τα ρυθμικά πλακάκια τύπου σκακιέρα...».


Βιογραφικό:

Η Όπυ Σαρπάκη - Ζούνη (1941-2008) γεννήθηκε στο Κάιρο με καταγωγή από την Κρήτη. Σπούδασε ζωγραφική στο εργαστήρι Zorian (1959-1962), κεραμική στο Αμερικανικό Κολλέγιο (1960-1962) και φωτογραφία (1959-1960) και πραγματοποίησε την πρώτη της έκθεση στη γκαλερί Nile του Καΐρου (1962). Το 1963 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, όπου συνέχισε τις σπουδές της στην Α.Σ.Κ.Τ., αρχικά στη ζωγραφική (1963-1968), με δάσκαλο το Γιάννη Μόραλη, και την κεραμική (1963-1965) και αργότερα στη σκηνογραφία - διακόσμηση (1967-1969). Πραγματοποίησε περισσότερες από εβδομήντα ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και συμμετείχε σε περισσότερες από 450 ομαδικές εκθέσεις (μεταξύ των οποίων οι Biennale της Αλεξάνδρειας, 1970, του Σάο Πάολο, 1977, της Λιουμπλιάνα, 1979-1987, του Fedrikstad, 1980-1999, του Μπάντεν - Μπάντεν, 1983, της Κρακοβίας, 1986-1997, του Βελιγραδίου, 1994-1996, κ.ά.). Ανάμεσα στις τιμητικές εκδηλώσεις για το έργο της, ξεχώρισε η διπλή ατομική της έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και στην "Αίθουσα Τέχνης Αθηνών", τον Νοέμβριο του 1992, καθώς και η αναδρομική έκθεση στη νέα πτέρυγα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, τον Νοέμβριο του 2006. Τελευταίες εκθέσεις: "Τάξη στο Χάος", Μουσείο Μπενάκη (2016-2017), "Στα Όρια της Φαντασίας", Ολυμπιακή Δημοτική Πινακοθήκη Αμαρουσίου (2018). Καταξιωμένη καλλιτέχνης στον χώρο της γεωμετρικής αφαίρεσης, προσέδωσε στο έργο της ένα προσωπικό ιδίωμα χρώματος, φαντασίας και φωτεινότητας. Ήταν παντρεμένη με τον Αλέκο Ζούνη, με τον οποίο απέκτησε δύο γιους και δύο εγγονές. Πέθανε στις 5 Δεκεμβρίου του 2008, σε ηλικία 67 ετών, στο νοσοκομείο Μετροπόλιταν, έπειτα από δωδεκαετή μάχη με τον καρκίνο, η οποία την ταλαιπώρησε από την αρχή αλλά δεν την εμπόδισε να συνεχίσει να δουλεύει.


Η ίδια έλεγε για το έργο της: "Πάντα γνώριζα πως η τέχνη μου έχει άμεση σχέση με τα κοινωνικά συστήματα που επικρατούν. Πιστεύω πως, αν ζούσα σε άλλη εποχή, θα είχα εκφράσει διαφορετικά τις ιδέες μου και θα έφτιαχνα άλλα έργα. Επίσης, αν ζούσα και σε άλλη χώρα, θα προέκυπταν και άλλα έργα. Όμως το σημαντικό για κάθε άνθρωπο είναι να τολμά. Κάθε δημιουργός πρέπει να συνειδητοποιεί ότι το πολυτιμότερο που διαθέτει είναι η σκέψη του και πως μπορεί να αναπτύξει με άπειρους τρόπους το δώρο της έκφρασης, αν ενεργοποιήσει την εσωτερική του φλόγα. Το συνολικό του έργο δεν είναι στατικό, είναι μια διαδρομή, μια πορεία που έχει σχέση με τη ζωή και την εποχή του. Οι θεωρίες δεν έχουν αξία για την ίδια την τέχνη, αλλά για την ιστορία της. Στη τέχνη σημασία έχει ο τρόπος. Επιτρέπονται όλα και τίποτα. Η τέχνη είναι τόλμη, ένας διαρκής αγώνας για να ξεπερνάς τα όρια του εαυτού σου. Κέρδος είναι το ξετύλιγμα της προσωπικότητας σου μέσα στο χρόνο, ο διάλογος με τον εαυτό σου, με τις γενιές. [...]"