Γράφει η Μαρίνα Καρτελιά.
#weremember
Προς την Ημέρα Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος
Η σημασία της προφορικής μαρτυρίας
στην ιστορική μνήμη και στη διαμόρφωση συλλογικής συνείδησης
Μέρες με ταλάνιζε με την ιδέα ενός άρθρου και να το διαμορφώσω στο μυαλό μου δεν μπορούσα επακριβώς. ΄Ηθελα να μιλήσω για την αξία της φωνής. Στο κεφάλι μου μια σκέψη, παρακινημένη κι απ΄τα γεγονοτα του τελευταίου σημαδιακού σε πολλά έτους: ΄Οταν ο κόσμος έχει φωνή, όταν διεκδικήσει το δίκιο του δυνατά, όταν πει την αλήθειά του, κάτι μαγικό γίνεται, εισακούεται.
΄Ισως γιατί τον βοηθά να μην ξεχάσει. Ανακάλεσα για παράδειγμα στο νου μου την αξία των παραμυθιών, αυτών της καληνύχτας. Αυτών των ιστοριών της γιαγιάς καλύτερα, ή του παππού, που μας τις μετέφεραν αυτούσιες οι ίδιοι, όπως τις είχαν καταγράψει στην καρδιά τους για πάντα, με τα παιδικά τους μάτια. ΄Ηταν η συναρπαστική αλήθεια τους, είχαν αληθοφάνεια και ενδιαφέρον, γιατί ήταν αυθεντικές. Ακόμα κι αν ο χρόνος είχε αφαιρέσει ή προσθέσεις λεπτομέρειες, είχε επιτρέψει να μείνουν ακριβώς αυτές που άξιζαν να δοθούν ως παρακαταθήκη. Κι εκείνοι, ήθελαν να τις μεταδώσουν, δεν ήθελαν να τις κρατήσουν για τον εαυτό τους. ΄Ενιωθαν να ζουν ξανά, γίνονταν ξανά παιδιά, τα παιδιά που ήταν τότε που τα γεγονότα συνέβησαν.
Η αίσθηση αυτή, του αειφόρου παιδιού, που επιστρέφει στην ηλικία που διηγείται μου δόθηκε και πάλι, μέσα από τις προσωπικές μαρτυρίες των επιζώντων. Είτε επρόκειτο για το βιβλίο των Προσωπικών Μαρτυρίων των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, είτε για την ιστορία της γιαγιάς Ζάνας όπως την αποτύπωσε ο εγγονός της στο θεατρικό Δεν σε ξέχασα ποτέ, είτε οι επιζώντες του Ολοκαυτώματος, των στρατοπέδων συγκέντρωσης με τα μαρκαρισμένα με νούμερα μπράτσα, που τραγουδούσαν στο αρχείο ηχογραφήσεων που μετά έγινε cd, τραγούδια που όλοι ξέρουμε, η προφορική μαρτυρία, η αφήγηση, το τραγούδι, έγινε ο αδιάψευστος μάρτυρας των γεγονότων.
Σφράγισε το στόμα και του πιο σκληρού αρνητή με μια παραδοχή: πως αυτά συνέβησαν. Γιατί αυτά αφηγήθηκαν ζωντανά οι ΄Ανθρωποι. Οι Μάρτυρες. Αυτά βγήκαν ως λέξεις ανομολόγητες κάποτε μα τώρα ρέεουσες πικρά, μα σταθερά, μια διήγηση σπαρακτική αλλά με φωνή σταθερή, οι περισσότεροι παιδιά τότε. Τραγουδούσαν τραγούδια που σφράγισαν την παιδική τους ηλικία, που έγιναν η πιο ζωηρή και η πιο ευτυχισμένη ανάμνηση, αυτή που τους κράτησε και τους επέτρεψε να επιβιώσουν και να ονειρεύονται το γυρισμό. Και πάλι παιδιά - καθώς τραγουδούσαν - γίνονταν.
Το ίδιο κι οι φωνές κάποτε στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Καμιά νοητική επεξεργασία, καμια κειμενική απόδοση με στρογγυλεμένες εκφράσεις. Η αλήθεια γυμνή και χαίνουσα, αλλά συντρακτική και ατράνταχτη, πιο δυνατή και πιο πειστική απ΄το οποιοδήποτε γραπτό τεκμήριο της ναζιστικής θηριωδίας. Κι αυτό γιατί μας εταφέρεται αυτούσια η αδιάψευστη αυθεντικότητα του συναισθήματος, που παραμένει κυρίαρχο.
Οι φωνές που διηγούνται και τραγουδούν, αγωγοί Μαρτυρίου και παράγοντες της αρχής της δικής μας Εξιλέωσης. Για όσα δεν ξέραμε, για όσα αργήσαμε να μάθουμε, για όσα χρωστάμε να διαδώσουμε απ΄τη δική τους προαιώνια αλήθεια. Για να μην επιτρέψουμε να επαναληφθεί ποτέ.
Συνδυαστικο Υλικό Μαρτυριών - Πηγές :
1. Προφορικές Μαρτυρίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα Αρχείο E. Kούνιο - Αμαρίλιο , Α. Ναρ, Εκδόσεις Ευρασία
2. Δεν σε ξέχασα ποτέ. Θέατρο, ΚΘΒΕ, Λεων Α. Ναρ, Ευρασία
3. Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Αγίου Μηνά και ΄Ιωνος Δραγούμη, Θεσσαλονίκη.
4. Ι remember... Θυμάμαι,,, Αρχείο Αλμπέρτου Ναρ,
Λεων Α. Ναρ, IANOS.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου