- Ο τίτλος αποτελεί στίχο μεταφρασμένο από την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή από το βιβλίο της Β' Γενικού Λυκείου και είναι μέρος της στιχομυθίας Κρέοντα-Αγγελιαφόρου.
- Το κείμενο φιλοδοξεί να αποτελέσει μέρος μιας συζήτησης κι όχι απόλυτη άρνηση (εξηγείται κι εντός του κειμένου).
- Άλλωστε και η τέχνη, όπως και η καθημερινότητά μας μέσα σε εξουσιαστικές σχέσεις και πεδία, αλλιώς μπορεί να ιδωθεί μέσα από άλλες αναγνώσεις.
Βγαίναμε τόσον καιρό έχοντας ένα μήνυμα σε sms ή σε ένα χαρτάκι πάνω μας και κρατώντας τη ταυτότητά μας. Ποιοι είμαστε και ποιος λόγος μάς φέρει και μάς πηγαίνει ως εκεί που πάμε. Σαν άγγελοι σε μιαν αρχαία τραγωδία.
Χαρακτηριστικό μέτρο της καραντίνας, βιοπολιτικής χροιάς, είναι η υποχρέωση να πάρουν οι πολίτες ηλεκτρονική άδεια στο κινητό τους για να βγουν από το σπίτι τους. Ετσι το κράτος αποκτά τα προσωπικά στοιχεία και μπορεί να παρακολουθεί τις κινήσεις και τη δραστηριότητα της πλειονότητας του πληθυσμού. Η βιοπολιτική ασκείται μαζικά σε πληθυσμούς.
Βιοπολιτική αποτελεί τον γενικό τρόπο άσκησης της εξουσίας στον ύστερο καπιταλισμό. Η θεωρία περί βιοπολιτικής και βιοεξουσίας εισήχθη από τον Michel Foucault. Την ανέπτυξαν μεταξύ άλλων ο Gilles Deleuze, ο Michael Hardt και ο Antonio Negri, ο Giorgio Agamben και ο Roberto Esposito.
Κατά τον Foucault, από τον 18ο αιώνα και μετά η εξουσία οργανώνεται μέσω της πειθάρχησης των σωμάτων. Σε εξειδικευμένους θεσμούς, όπως τα πτωχοκομεία, τα νοσοκομεία, τα σχολεία, οι στρατώνες και οι φυλακές, οι άνθρωποι υποβάλλονταν σε διαρκή παρατήρηση, ταξινόμηση και πειθαρχία.
Στόχος της είναι να διαμορφώσει το σώμα, τις κινήσεις και τις συμπεριφορές τους και να τους καταστήσει οικονομικά παραγωγικούς και κοινωνικά πειθήνιους, έτοιμους να στελεχώσουν τα εργοστάσια και τους στρατούς, τα δύο μεγάλα εργαλεία της νεωτερικής κυριαρχίας. Η εξουσία λειτουργεί λοιπόν μέσω μιας ενεργής και δημιουργικής διευθέτησης δυνάμεων. Με την παρατήρηση και κατηγοριοποίηση των αντικείμενων της δημιουργεί νέα αντικείμενα γνώσης, παρέμβασης και επένδυσης, όπως η σεξουαλικότητα και η παραβατικότητα.
Στα μέτρα των κυβερνήσεων έχουμε τον ισχυρότερο συνδυασμό κυριαρχίας και βιοεξουσίας. Η κυριαρχία ασκεί την απαράβατη εξουσία της να επιβάλλει την κατάσταση εξαίρεσης, καταργώντας ή περιορίζοντας όλα τα ατομικά δικαιώματα και τις εγγυήσεις ελευθερίας του αστικού κράτους αλλά και τη θεμελιώδη ανάγκη μεγάλου μέρους του πληθυσμού για δουλειά και βασικό εισόδημα.
Ομως, το κάνει στην υπηρεσία της βιοπολιτικής για να υπερασπίσει τη ζωή του πληθυσμού και όχι τις ζωές και τα δικαιώματα του κάθε πολίτη.
Η ελευθερία δεν αποτελεί πια αποκλειστικά άσκηση βασικών δικαιωμάτων. Το νέο κράτος αντιμετωπίζει τον πληθυσμό όχι ως συλλογικότητα ή ως σύνολο προσώπων με δικαιώματα, αλλά ως οικονομικά ενεργά άτομα.
Γιατί τα συζητούμε αυτά; Είμαστε αντιρρησίες και θέτουμε σε κίνδυνο τον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας; Όχι! Είμαστε αντιπολιτευτές, που μόνο αντιρρήσεις και δυσκολίες φέρνουν στο θεάρεστο έργο της εκάστοτε κυβέρνησης; Όχι. Επιζητούμε έναν σχετικισμό της αλήθειας (και της μετα-αλήθειας); Όχι. Απλώς η επιστημονική αλήθεια (η βάση της εντολής σε ένα πλαίσιο βιοεξουσίας) δεν πρέπει να καθίσταται αδιαμφισβήτητο θέσφατο και η αλήθεια, η αναζήτηση της αλήθειας κυβερνά ως τρόπος ζωής και όχι ως ακλόνητη θετικότητα (με μια νεωτερική και μετα-νεωτερική άποψη επί της θετικότητας, ενός δόγματος επαληθεύσιμου κι άρα αποδεκτού επιστημονικά που δίδεται στη διάθεση της εξουσίας, για να αποφασίζει και να επιβάλλει). Κι εν ολίγοις τα συζητάμε, γιατί έχουμε ξεχάσει να ακούμε, πως υπάρχουν πολλές αντίθετες γνώμες και γιατί η ομοφωνία στο όνομα μιας δήθεν "έκτακτης ανάγκης" έχει εξαφανίσει τη δυνατότητα να κινούμαστε πέρα από δίπολα που διχάζουν (και πόσο ευνοεί αυτό το "διαίρει και βασίλευε").
Και γιατί τα συζητάμε όλα αυτά; Μια αγγελική ρήση, ας είναι. Με την αγγελική του ρήση ο Αγγελιαφόρος αφηγείται βίαια γεγονότα, κυρίως αυτοκτονίες, δολοφονίες, εξωπραγματικά γεγονότα, διαμελισμούς σωμάτων, πολεμικές συρράξεις και άλλες βίαιες πράξεις. Το δραματικό αυτό πρόσωπο είναι αυτόπτης μάρτυρας των δεινών που αφηγείται, πρόσωπο εμπιστοσύνης και συνήθως ανώνυμο. Ο Αγγελιαφόρος μέσω του τραγικού του λόγου «συνθέτει» τις βίαιες σκηνές που έχει αντικρίσει οι οποίες - για λόγους ιδεολογικούς και ενδεχομένως πρακτικούς- δεν γινόταν να παρασταθούν επί σκηνής.
Πηγές:
Σύνδεσμος 1
Σύνδεσμος 2
Σύνδεσμος 3
Σύνδεσμος 4
Σύνδεσμος 5
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου