Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου 2017

Πίσω από την σκιά του Edgar Allan Poe | Ελλάδα Κράλλη


Ο Edgar Allan Poe ήταν ένας πολύ αξιοθαύμαστος συγγραφέας και ποιητής. Τα έργα του άγγιξαν και επηρέασαν πολλούς. Η εποχή του όμως ήταν πιο σκοτεινή και δύσκολη καθώς εμείς ζούμε πλέον στον 21ο αιώνα.

Το ταξίδι του ξεκινά τρεις αιώνες πίσω συγκεκριμένα το 1809. Τότε γεννήθηκε στη Βοστώνη. Η μητέρα του Elizabeth Arnold Poe πέθανε πριν κλείσει τα τρίτα του γενέθλια. Ο πατέρας του David ήταν αλκοολικός και τον παραμελούσε. Μετά από δύο μέρες έφυγε και εκείνος από την ζωή μένοντας ο Poe ορφανός  με τα 2 αδέλφια του στο Richmond, Virginia. Για καλή του τύχη βρέθηκε ένα ζευγάρι ο John και Frances Allan που με χαρά τους τον υιοθέτησαν επιθυμώντας να του παρέχουν μια πολύ καλή φροντίδα και εκπαίδευση.

Ως παιδί ήταν εξαίρετος μαθητής και θαυμάσιος αθλητής. Έκανε ρεκόρ στο κολύμπι ενάντια στο ρεύμα του ποταμού James στα έξι μίλια. Θα μπορούσε να ολοκληρώσει το γαλλικό του μάθημα στο Πανεπιστήμιο της Virginia, παρά τα λιγοστά του χρήματα για τα σχολικά εγχειρίδια, αλλά ο τζόγος του έφερε μεγάλα χρέη και αυτό τον εμπόδισε να επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο.  Αυτό δημιούργησε μια  αποξένωση μεταξύ των θετών γονιών του και ο Poe έμεινε μόνος του.

Όταν επέστρεψε στο Richmond βρήκε την μνηστή του με άλλον άντρα και αυτό τον έκανε να πάει να μείνει στην Βοστώνη ξεκινώντας την λογοτεχνική του σταδιοδρομία. Όταν ξεκίνησε να γράφει υιοθέτησε το όνομα Edgar Allan Poe, κρατώντας έτσι και τα δυο του επίθετα.  Κατάφερε να εκδώσει το πρώτο του βιβλίο με το όνομα Tamerlane σε ηλικία μόλις 18 ετών. Ο εκδότης όμως έβγαλε μόνο πενήντα αντίτυπα και ο Poe αναγκάστηκε να κάνει και την δουλειά υπαλλήλου. Σύντομα κατατάχθηκε με το όνομα Edgar. A. Perry (μιας και δεν ήταν εξοικειωμένος και με τις δυο του οικογένειες) στη στρατιωτική Ακαδημία των Ηνωμένων Πολιτειών του West Point  και αυτό τον ανέβασε στις διαβαθμίσεις. Είχε την προσδοκία να γίνει αξιωματικός, αλλά εκδιώχθηκε απότομα λόγω παραμέληση του καθήκοντος. Μέσα σε αυτά τα τρία στρατιωτικά χρόνια κατάφερε να εκδώσει δυο ακόμη ποιητικά του βιβλία. Οι κατώτεροι του West Point είχαν μισήσει το τελευταίο του βιβλίο τόσο πολύ που πέταξαν τα αντίτυπα στον ποταμό Hudson.

Έζησε στη Βαλτιμόρη μετά την απέλαση του. Άρχισε να δημοσιεύει μικρές ιστορίες του ώσπου κέρδισε ένα σημαντικό διαγωνισμό γραφής“ MS Found in a Bottle” και ο  Poe ήρθε στην εθνική προσοχή ως συντάκτης και κριτικός λογοτεχνίας του περιοδικού Southern Literary Messenger του Richmond.  Ο προϊστάμενος του όμως είχε παράπονα από εκείνον αναφέροντας ότι γελοιοποιεί τους συγγραφείς. Ο ίδιος κατάφερε να αυξήσει την κυκλοφορία του περιοδικού κατά εφτά φορές παρά τον φόβο και το μίσος που του είχε δημιουργήσει η χώρα. Μπορεί να ήταν σκληρός και επικριτικός αλλά πολλές φορές είχε δίκιο. Ο  Nathaniel Hawthorne ήταν πάντοτε υποστηρικτής του και θαύμαζε πολύ τον Charles Dickens .

Ο Poe είχε ζήσει και στιγμές ευτυχίας που κράτησαν 11 χρόνια σχεδόν. Είχε παντρευτεί μυστικά την πρώτη του ξαδέλφη Virginia Clemm όταν εκείνη ήταν μόλις στην ηλικία των δεκατριών. Ήταν ένας αγαπημένος σύζυγος, ένας στοργικός φίλος και ένας εργατικός και νηφάλιος υπάλληλος. Όμως η Virginia έπαθε φυματίωση στα 20 της χρόνια. Αυτό τον πλήγωσε θανάσιμα μιας και η βιολογική και θετή του μητέρα όπως και ο αδελφός του πέθαναν από φυματίωση. Το Κοράκι (The Raven) το έγραψε όταν η Virginia ήταν στο χείλος του θανάτου. Αυτό τον οδήγησε να μετακομίσει στα εκδοτικά κέντρα της Φιλαδέλφειας και της Νέας Υόρκης. Εκεί δημοσίευσε την πρώτη του ιστορία ντετέκτιβ υπό την επιμέλεια του περιοδικού Graham's της Φιλαδέλφειας με τον τίτλο «Οι δολοφονίες στην οδό Morgue» (The Murders in the Rue Morgue).  Έγινε ο πρώτος Αμερικανός που εφευρίσκει ένα νέο λογοτεχνικό είδος, προτού η λέξη «ντετέκτιβ» εισέλθει στην αγγλική γλώσσα.

Με τις ιστορίες μυστήριου είχε μια πετυχημένη δημοτικότητα μέχρι και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού. Η ιστορία φρίκης The Tell-Tale Heart είχε απορριφτεί από την Boston Miscellany πριν την αγοράσει για δέκα δολάρια η Pioneer. Το περιοδικό Graham είχε αρνηθεί να εκτυπώσει Το Κοράκι του Poe, το όποιο αργότερα του έδωσε μεγάλη φήμη. Δικαιώθηκε μέσω της Elizabeth Barrett Browning (από την οποία είχε εμπνευστεί για το μέτρο του ποιήματος του)  από την Αγγλία έγραψε του Poe διατυπώνοντας ότι Το Κοράκι της δημιούργησε  μια αίσθηση και μια ταιριαστή φρίκη στη χώρα της. Η American Review, το Evening Mirror και πολλά άλλα περιοδικά εξασφάλισαν την φήμη αυτού του ποιήματος. Ο Charles Baudelaire (κορυφαίος Γάλλος ποιητής) αναγνώρισε τις καινοτόμες θεωρίες του Poe γύρω από την τέχνη και την λογοτεχνία και αφιέρωσε τον εαυτού στην μετάφραση αμερικανικών έργων στα γαλλικά. 

Το Κοράκι είχε μεγάλη διασημότητα. Τα παιδιά στον δρόμο κουνούσαν τα χέρια τους πάνω κάτω σαν πουλιά και όταν τους έλεγε τη λέξη nevermore (ποτέ πια) εκείνα έτρεχαν μακριά φωνάζοντας. Μετά από έναν μήνα αφότου βγήκε Το Κοράκι δημοσιεύτηκε ένα ποίημα με τίτλο "The Owl” από τον “Sarles.” Ακολούθησαν και άλλα όπως "The Whippoorwill," "The Turkey," "The Gazelle," and "The Parrot” (παρωδίες). Συχνά τον καλούσαν σε διαλέξεις και πολλές φορές θα μιλούσε περίπου δυο ώρες για αυτό. Οι γυναίκες γοητεύονταν από την παρουσία του και αγωνίζονταν για το ποια θα διοργανώσει ένα πάρτι διαβάζοντας ο Poe τα ποιήματα του.

Οι ιστορίες του όμως όπως τις γνωρίζουμε δεν είναι πλάσματα της φαντασίας του. Είναι βασισμένες σε αληθινά γεγονότα. 


“Berenice” (1835) : Η έμπνευσή του για αυτήν την πρώτη του ιστορία τρόμου ήταν ένα περιστατικό στη Βαλτιμόρη που ζούσε στις 23 Φεβρουαρίου το 1833. Είχε διαβάσει στην εφημερίδα Baltimore Saturday Visiter ότι ληστές πιάστηκαν να ξεθάβουν τάφους κλέβοντας τα δόντια των νεκρών για χρήση σε οδοντοστοιχίες.

“Politian” (1836) : Ήταν μια προσπάθεια του να γράψει ένα έργο. Παρόλο που δεν το ολοκλήρωσε, αναφέρει την επιμονή μιας ζηλιάρας γυναίκας να πείσει έναν άντρα να σκοτώσει έναν άλλον άντρα για χάρη της. Το έργο βασίστηκε στην «τραγωδία του Κεντάκι» του 1825, στην οποία ένας πολιτικός που ονομάστηκε συνταγματάρχης Σολομών Π. Σαρπ έπλασε μια κοπέλα που ονομάστηκε Άννα Κουκ.

 “The Fall of the House of Usher” (1839) :
Είχε εμπνευστεί από δυο αληθινά δίδυμα τους James Campbell Usher και Agnes Pye Usher. Ήταν παιδιά του Luke Noble Usher ενός ηθοποιού που ήταν κοντινός φίλος με την μητέρα του Poe, Eliza Poe.

“William Wilson” (1839) :  Ο Poe χρησιμοποίησε πραγματικές θέσεις. Το πραγματικό σχολείο διοικούνταν από έναν Αιδεσιμότατο Bransby (ο οποίος ήταν αληθινός) και ο ίδιος όταν ρωτήθηκε για αυτή την ιστορία είπε ότι δεν θα έπρεπε οι γονείς του Poe να τον έχουν κακομάθει.  Ήταν οι αχαλίνωτες εποχές που είχε χαθεί στον τζόγο, το όπιο και το ποτό.

“The Pit and the Pendulum” (1842) : Μια επινόηση από την Ισπανική Ιερά Εξέταση. Είναι μια βίαιη ιστορία βασανισμών με γεγονότα που διαδραματίζονται το 1478.

“The Masque of the Red Death” (1842) : Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου είναι η προσωποποίηση της χολέρας. Δέκα χρόνια πριν γράψει αυτή την ιστορία είχε επιβιώσει από την επιδημία της χολέρας ζώντας στη Βαλτιμόρη η οποία κράτησε από τον Αύγουστο έως τον Νοέμβριο του 1832.  Στο Richmond η χολέρα άγγιξε έναν καλό φίλο του Poe, τον Ebenezer Burling.

“The Mystery of Marie Roget” (1842) : Είναι ένα μυστήριο της αληθινής ζωής καθώς η Mary Cecelia Rogers δύο ημέρες μετά την εξαφάνισή της το 1841, βρέθηκε να επιπλέει στον ποταμό Hudson στα ανοικτά των ακτών του Hoboken. Κατατάσσεται ως η δεύτερη ιστορία ντετέκτιβ που είχε γράψει ο Poe.

“The Tell-Tale Heart” (1843) : Διάφορες πραγματικές δολοφονίες ενέπνευσαν την ιστορία του αυτή. Μια από αυτές είναι η δολοφονία του Joseph White του Salem, Μασαχουσέτη το 1830. Μια άλλη πιθανή πηγή είναι το ίχνος του 1840 του James Wood για τη δολοφονία της κόρης του. Ο Poe ήταν ο δημοσιογράφος Messenger που κάλυπτε τη δίκη.

“The Balloon Hoax” (1844) : Ένας αληθινός αεροναύτης είχε ταξιδέψει από το Λονδίνο μέχρι το Weilburg της Γερμανίας το 1836.  Ο Poe για ακόμη μια φορά δείχνει την επιρροή του και την συμβολή του στο είδος της επιστημονικής φαντασίας.

“The Oblong Box” (1844) : Αυτή είναι η φρικτή ιστορία του John C. Colt. Το 1841 δολοφόνησε τον Samuel Adams  λόγω ενός απλήρωτου λογαριασμού. Έβαλε το πτώμα του σε ένα κουτί και το γέμισε με αλάτι στέλνοντάς τον στη Νέα Ορλεάνη. Το πλήρωμα δεν μπορούσε να ανακαλύψει την μυρωδιά του αποσυνθεμένου πτώματος γιατί το πέρασαν για έναν αποκρουστικό αρουραίο.

“The Premature Burial” (1844) : Σε αυτή την ιστορία περιγράφεται καθαρά η φοβία του να θαφτεί ζωντανός. Δεν ήταν και τόσο ασυνήθιστος φόβος του μιας και είχε χαθεί στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Ήταν μια από τις πέντε ιστορίες του που είχε θέμα τη θάλασσα. Αλλά το να γράψει για αυτό που φοβόταν δεν τον βοήθησε να το ξεπεράσει.

“Some Words with a Mummy” (1845) : Στα δεκατέσσερα του χρόνια είχε δει μια μούμια που εμφανίστηκε στη πολιτεία της Virginia, η όποια απείχε μόνο λίγα τετράγωνα από το σπίτι του.

“The Cask of Amontillado” (1846) : Ο Poe γενικώς είχε εχθρούς που χλεύαζαν τις ιστορίες του και τα ποιήματα του. Ένας από αυτούς ήταν ο Thomas Dunn English. Βρισκόταν συνεχώς σε αντιπαράθεση μαζί του αντικρούοντας τον με τις ιστορίες του. Το αλαζονικό θύμα του Fortunato αντικατοπτρίζει εκείνον και όχι μόνο.

Αυτές και πιστεύω όλες του οι ιστορίες ήταν πλασμένες από αληθινά γεγονότα της καθημερινότητας. Το Κοράκι όμως ήταν το πιο χαρακτηριστικό του. Ήταν μια πρόκληση για εκείνον μιας και ήθελε να γράψει ένα ποίημα εκατό γραμμών και κατέληξε να είναι εκατόν οχτώ που αυτό τον ικανοποίησε βαθύτατα. Θα χρησιμοποιούσε έναν παπαγάλο, αλλά θεώρησε ότι το κοράκι ως πουλί ταιριάζει καλύτερα μιας και εμπνεύστηκε από το  Grip μια ιστορία του Charles Dickens με το ομιλούμενο κοράκι. Επίσης ο παπαγάλος δεν είχε τον κατάλληλο τόνο που ήθελε. Το nevermore (ποτέ πια) του άρεσε ηχητικά πως το φωνήεν “o” έδενε παραγωγικά με το σύμφωνο “r”. Το ποιητικό του μέτρο ήταν εμπνευσμένο από το ποίημα της Elizabeth Barrett Browning το "Lady Geraldine's Courtship." Ο ίδιος ο Poe αφιέρωσε Το Κοράκι σε εκείνη  εκφράζοντας τον ειλικρινή θαυμασμό του και την εκτίμησή του.

Παρόλο την επιτυχία του ποιήματος αυτού που είναι αγαπημένο μέχρι και σήμερα ο Poe εκφράζει τον πόνο και την δυστυχία των αγαπημένων του προσώπων που τους πήρε ο θάνατος μακριά του. Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου ήταν επίσης έμπνευσή του με τον χαμό της γυναίκας και ξαδέλφης του Virginia. Είχε διάφορες φοβίες εκτός από να τον θάψουν ζωντανό. Μέσα σε αυτές ήταν ο θάνατος των όμορφων γυναικών μιας και το έχουμε παρατηρήσει σε διάφορες ιστορίες του. Η τρέλα ήταν άλλη μια φοβία του και αυτό διαδραματίζεται στα μυθιστορήματά του. Άλλος ένας φόβος του ήταν το αλκοόλ και το αναφέρει πολύ στην ιστορία του «Ο Μαύρος Γάτος» (The Black Cat).

Σε κάποια φάση της ζωής του είχε αφιερώσει τον εαυτό του σε μια θεωρία της προέλευσης του σύμπαντος. Τα τελευταία του χρόνια ήταν γεμάτα ταξίδια, διαλέξεις και σύντομα ρομάντζα όπως με την ποιήτρια  Sarah Helen Whitman και την πρώτη αρραβωνιαστικιά του Elmira Royster Shelton με την οποία παρέμεινε μέχρι τον μυστηριώδη θάνατό του. Δέκα μέρες πριν παντρευτεί την Elmira είχε εξαφανιστεί από το Richmond, τη Virginia, στη Φιλαδέλφεια. Βρέθηκε σε μια παμπ στη Βαλτιμόρη μεθυσμένος από έναν φίλο του που τον οδήγησε στο νοσοκομείο. Πέθανε στις 7 Οκτωβρίου του 1849 και τα τελευταία του λόγια ήταν : “Lord help my poor soul” (Κύριε βοήθησε την φτωχή ψυχή μου). Μόνο εφτά άτομα παραβρέθηκαν στην κηδεία του. Ιστορικοί και βιογράφοι έχουν διατυπώσει διάφορες απόψεις γύρω από τον θάνατό του. Μια θεωρία ήταν ότι η αιτία θανάτου του προήλθε από την επιβίωση του από την χολέρα και τη φυματίωση και αυτό του είχε προκαλέσει εγκεφαλικές βλάβες προκαλώντας του επιληψία. Μια άλλη θεωρία ήταν ότι οι πολιτικοί τότε έστελναν άντρες να ναρκώνουν αστέγους και να τους αλλάζουν ρούχα για να τους ψηφίζουν ξανά και ξανά. Αυτό ονομαζόταν τότε “cooping” (συνεργασία) και ήταν πολύ δημοφιλές.

Για μένα προσωπικά ήταν ένας αξιοθαύμαστος και ευφυέστατος άνθρωπος που παρά τον πόνο και τη δυστυχία του αγωνιζόταν για αυτά που αγαπούσε. Ζούσε φτωχικά και πολλές φορές φορούσε τα ίδια ρούχα και καμιά φορά λόγω των ναρκωτικών τον έβρισκαν φορώντας ρούχα κάποιων άλλων. Είχε συνεχώς αντιγραφείς των έργων του και αυτό τον δυσκόλευε πάρα πολύ για να ανταπεξέλθει. Κάθε φορά που έγραφε είχε πάντα στον ώμο του την αγαπημένη του μαύρη γάτα Catterina, που πέθανε την ίδια μέρα του θανάτου του Poe. Θαυμάζω την επιμονή και το κουράγιο του και τον συμπονώ. Ο χαμός της γυναίκας του Virginia ήταν και ο λόγος που ξανακύλησε στο αλκοόλ, τα ναρκωτικά και που είχε τάσεις αυτοκτονίας. Δεν μπορούσε να κοιμηθεί καλά και το γνωστό μουστάκι του ήταν η ένδειξη της ταλαιπωρίας του λόγω των σκληρών καταστάσεων που ζούσε. Ίσως αν ζούσε σε άλλη εποχή να μπορούσε να καταφέρει πολλά πράγματα, αλλά ποιος καλλιτέχνης άραγε γεννιέται στη σωστή εποχή!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου