Συνέντευξη στην Ισμήνη Κατσαβάρου
Με αφορμή τη νέα παράσταση του Δημήτρη Χριστοφορίδη,
«Λέω να πάρω κάκτο», τον συναντήσαμε για να συζητήσουμε πώς αντιλαμβάνεται την τέχνη μέσα από τη διαδικασία της συγγραφής και αν η δική του ματαίωση τού έχει χτυπήσει την πόρτα. Ο Δημήτρης, άλλοτε φλερτάροντας έντονα με τον υπαρξισμό και ενίοτε με τον κυνισμό, καταρρίπτει το υπόβαθρο του «καλλιτέχνη» και το επανατοποθετεί σε ρεαλιστικές βάσεις, χωρίς αχόρταγες εξαρτήσεις, αλλά με μια ισότιμη και ειλικρινή σχέση με το κοινό και την κωμωδία του.
‘‘Όταν είσαι στο γραφείο σου και γράφεις, ακούς μόνο την αγωνία σου για το αν είναι καλό. Μόνο τον εσωτερικό σου κριτή. Δεν ξέρω κάποιον να τα έχει καλά με αυτόν και να είναι ήρεμη η σχέση μαζί του. Πάρα πολύ δύσκολο. Έχουν λόγο οι Αμερικάνοι που λένε “dying is easy; comedy is hard”.
• Καλησπέρα Δημήτρη! Η νέα σου παράσταση λέγεται «Λέω να πάρω Κάκτο» χωρίς να θέλουμε να κάνουμε σπόιλερ, τι θα λέγαμε στον κόσμο να περιμένει; Κι, αλήθεια, πόσο “τσιμπάει” στο τέλος;
Καλησπέρα! Δεν ξέρω τι περιμένει ο κόσμος από μένα. Βασικά ξέρω, να του πω αστεία και να περάσει καλά το βράδυ που θα αποφασίσει να βγει.
Ελπίζω λοιπόν να έχω κάνει καλά τη δουλειά μου και τα νέα αστεία να του αρέσουν. Μέχρι στιγμής πάντως καλά πάει. Τώρα για το αν τσιμπάει στο τέλος.. χμ.. Η κωμωδία μου είναι κάπως υπαρξιακή; δεν ξέρω. Δεν μου αρέσει να λέω πως θα πρέπει ο κόσμος να εκλαμβάνει κάτι που έχω γράψει. Μπορεί όντως να τον τσιμπήσει, μπορεί και όχι. Αυτός θα αποφασίσει.
Ελπίζω πάντως να περάσει καλά και να βρει κάτι ενδιαφέρον.
‘‘Μου αρέσει αυτή η κωμωδία που δεν θέλει να κάνει τη ζωή πιο ανάλαφρη, αλλά πιο διαυγή. Ελπίζω να την μεταχειρίζομαι με ταλέντο και με επιδεξιότητα.’’
• Το όνομα της παράστασης, «Λέω να πάρω Κάκτο», πώς προέκυψε; Υπάρχει κάποια ιστορία πίσω από αυτό;
Όχι κάτι ιδιαίτερο. Έχω κάποια κείμενα με τις σκέψεις μου για το αν θα πρέπει να κάνω παιδιά και ο κάκτος μάλλον φαίνεται η πιο προσιτή επιλογή.
• Αυτή η παράσταση έχει κάτι που την κάνει να ξεχωρίζει από τις προηγούμενες; Κάποιο νέο θέμα, ένα παράξενο εργαλείο που σου άλλαξε τη ροή, ή απλώς κάτι στο κείμενο που σε έκανε να πεις “αυτό θα δουλέψει διαφορετικά”; Και συνολικά, πώς νιώθεις το νέο υλικό πάνω στη σκηνή σαν ζωντανό οργανισμό ή σαν… κάκτο που τσιμπάει αν δεν τον χειριστείς σωστά;
Όχι, δεν νομίζω πως οι κωμικοί αλλάζουμε αυτό που είμαστε. Αν κάποιος παρακολουθεί την κωμωδία μου, δεν θα τον εκπλήξει κάτι. Σε κάθε παράσταση προσπαθώ να έχω ένα φάσμα θεματολογίας. Από θέματα καθημερινά που δεν θα δυσκολευτεί κάποιος να συμμετάσχει με το γέλιο του, μέχρι και κάποια - ένα ή δυο το πολύ - που θα πρέπει να δεχτεί οτι το γέλιο του, θα τον εκθέσει λίγο. Μου αρέσει αυτή η κωμωδία που δεν θέλει να κάνει τη ζωή πιο ανάλαφρη, αλλά πιο διαυγή. Ελπίζω να την μεταχειρίζομαι με ταλέντο και με επιδεξιότητα.
‘‘Ο Δημήτρης Χριστοφορίδης ξεκίνησε να κάνει stand up κωμωδία στις Νύχτες Κωμωδίας της Λουκίας Ρικάκη το 2008 και έκτοτε έχει στο ενεργητικό του πάνω από 1000 παραστάσεις στην Αθήνα και στις μεγαλύτερες πόλεις της επαρχίας από την Ορεστιάδα μέχρι τον Άγιο Νικόλαο Κρήτης.’’
• Πώς είναι για σένα η διαδικασία γραφής στο stand-up; Ποια είναι τα συνηθισμένα εμπόδια όταν προσπαθείς να “γεννήσεις” νέο υλικό; Γράφεις καθημερινά ή δουλεύεις πιο συγκεντρωμένα πριν από εμφανίσεις; Και πώς ισορροπείς τον χρόνο και την έμπνευση για να μην φτάνεις σε εξάντληση;
Σε ένα καλλιτεχνικό επάγγελμα, που ζεις από την τέχνη σου δηλαδή, χρειάζονται όλα. Όλα είναι μέρος της διαδικασίας, γι’ αυτό και ποτέ δεν παίρνεις ρεπό. Υπάρχει μια περίοδος που γράφεις καθημερινά, υπάρχει μια περίοδος που παίρνεις απόσταση και αφήνεις έναν εσωτερικό δημιουργό ασυνείδητο να κάνει τη δουλειά του, υπάρχει μια περίοδος που απλώς παίζεις για να βρεις τις σωστές φράσεις και ανάσες. Γενικά το καλλιτεχνικό επάγγελμα, είναι ένα επάγγελμα που χρειάζεται να του αφιερωθείς. Δεν μπορείς να ζήσεις από αυτό, αν δεν ζήσει και αυτό από σένα.
• Με το πέρασμα των χρόνων και μέσα από τη συστηματική ενασχόληση με τη γραφή, έχεις παρατηρήσει κάποια ικανότητα που βελτιώθηκε; Ή, αντίθετα, κάποιο δυσλειτουργικό μοτίβο που αναδύθηκε και προσπάθησες να το διορθώσεις;
Όχι. Θα ήθελα πολύ να πω ότι γίνεται πιο εύκολο να γράψεις, αλλά όχι. Είναι πάντα το ίδιο δύσκολο και κάθε φορά για κάθε ερώτημα που απαντάς μέσα σου, γεννιέται ένα νέο. Μπορεί και περισσότερα. Έτσι είναι η τέχνη μάλλον.
• Υπάρχει άγχος ή ανησυχία σχετικά με το περιεχόμενο που επιλέγεις για κάθε παράσταση; Νιώθεις ότι το κοινό σε έχει συνδέσει με συγκεκριμένες θεματικές και, ίσως υποσυνείδητα, σε πιέζει να ανταποκριθείς σε κάτι γνώριμο; Κι αν ναι, σε εμποδίζει αυτό να αφεθείς ή να πειραματιστείς με καινούριο υλικό;
Αυτό νομίζω έχει να κάνει με τον κωμικό ή γενικότερα με τον καλλιτέχνη. Τι σχέση χτίζεις με το κοινό. Πως θες να επικοινωνήσεις μαζί του. Αν θες να το κολακεύεις για να σε αγαπάει, να του ζητάς πράγματα και να απαντάς σε κάτι που ζητάει χωρίς απόσταση, να του λες πως θα πρέπει να βλέπει την τέχνη σου κτλ, σίγουρα μπορείς να το κάνεις. Απλώς με όλα αυτά χτίζεις μια σχέση εξάρτησης που για να συνεχίζει να υπάρχει θα πρέπει συνεχώς να εξαργυρώνεται και σίγουρα δεν θα σου συγχωρέσει την απόφαση να είσαι ελεύθερος από τη γνώμη του. Ας μου επιτραπεί να μετριέμαι διαφορετικά με τους ανθρώπους που με επιλέγουν. Το κοινό είναι πολύ σκληρό πράγμα και δεν θα πρέπει να μας ξεγελάει η αποδοχή του.
• Γράφεις κυρίως με βάση όσα ζεις στο παρόν ή κρατάς και “αστεία στο συρτάρι” που μπορεί να περιμένουν μήνες ή χρόνια μέχρι να βρουν τη θέση τους σε παράσταση;
Ναι βέβαια συμβαίνει αυτό. Έχεις μια ιδέα που για να κάτσει μέσα σου και να σχηματιστεί μπορεί να αργήσει. Έχω γράψει κείμενα που μπόρεσα να τα αξιολογήσω σωστά μετά από αρκετό καιρό.
• Από το πρώτο γράψιμο μέχρι τη στιγμή που ανεβαίνεις στη σκηνή, ποιο κομμάτι της διαδικασίας σου φαίνεται πάντα πιο δύσκολο ή σε ζορίζει; Υπάρχει κάποιο στάδιο που ανυπομονείς να φτάσεις, ή αντίθετα προσπαθείς να το αποφύγεις;
Το λέω και στην παράσταση. Είναι πολύ δύσκολο να γράψεις αστεία. Το να τα παίξεις είναι δύσκολο μεν, έχει άγχος, αλλά είναι πολύ γοητευτικό να ακούς το γέλιο. Είναι τρομερή έξη. Όταν είσαι στο γραφείο σου και γράφεις, ακούς μόνο την αγωνία σου για το αν είναι καλό. Μόνο τον εσωτερικό σου κριτή.
Δεν ξέρω κάποιον να τα έχει καλά με αυτόν και να είναι ήρεμη η σχέση μαζί του. Πάρα πολύ δύσκολο. Έχουν λόγο οι Αμερικανοί που λένε “dying is easy; comedy is hard”.
‘‘Ναι δυστυχώς έχω και εγώ αυτή τη νεύρωση, να πρέπει να είμαι παραγωγικός. Κάθομαι και γράφω χωρίς έμπνευση και ψάχνω να βρω κάτι ενδιαφέρον.’’
• Ο Woody Allen έχει πει «Η ζωή δεν μιμείται την τέχνη· μιμείται τη κακή τηλεόραση». Σκέφτομαι πως πολλές φορές η τέχνη που φαίνεται βαθιά και σοβαρή, στην ουσία κρύβει μια απλή καθημερινότητα. Το stand-up είναι, κατά κάποιο τρόπο, μια αποτύπωση αυτής της καθημερινότητας, μήπως τελικά δεν χρειάζεται να είναι “βαθύ” για να είναι τέχνη; Τι είναι αυτό που θεωρούμε βαθύ ή ρηχό; Το ότι κάτι δυσκολεύει την κατανόηση κάνει απαραίτητα μια μορφή τέχνης πιο σοβαρή;
Πολύ δύσκολη ερώτηση. Δεν νομίζω πως κάποιος μπορεί να έχει σαφή απάντηση σε αυτά. Η γνώμη μου είναι πως ό,τι τέχνη και αν αποφασίσεις να κάνεις, μείνε πιστός στο αρχικό της ερώτημα. Γιατί βλέπει κάποιος κωμωδία; για να γελάσει. Το γέλιο λοιπόν είναι ο σκοπός και είναι και το μόνο που περνάει από το χέρι σου σαν δημιουργό. Κάνε τον να γελάσει με τον τρόπο που ταιριάζει σε σένα και το “γιατί” γελάει και άρα το βαθύτερο ερώτημα “πόσο βαθιά πάνε τα αστεία” είναι κάτι που δεν μπορείς να ξέρεις. Δεν είναι δουλειά δική σου. Είναι δουλειά του θεατή. Ας μην είμαστε και τόσο νάρκισσοι.
• Στον χώρο της κωμωδίας υπάρχει συχνά η αίσθηση ότι πάντα κυνηγάς το επόμενο βήμα. Έχεις ποτέ φτάσει στο σημείο να αναρωτηθείς αν υπάρχει “ταβάνι”; Κι όταν το σκέφτεσαι αυτό, μοιάζει περισσότερο με ματαίωση ή με μια φυσική διαδικασία που απλώς ξανανοίγει τον κύκλο της;
Δεν ξέρω τι θα πει “το επόμενο βήμα”. Αν σκέφτεσαι με βήματα και τρεξίματα, κάποτε κουράζεσαι. Με ενδιαφέρει να είμαι δημιουργικός και να ανοίγω το φάσμα της κωμωδίας μου και σε άλλα πράγματα. Έγραψα ένα βιβλίο. Θα ήθελα να γράψω ένα σενάριο. Ένα θεατρικό. Γενικά δεν βλέπω την τέχνη σαν βήματα προς μια “λαμπρή καριέρα” Την βλέπω σαν ένα πλαίσιο δημιουργίας που θέλω να αλληλεπιδράσω και να μου επιτραπεί να ζω από αυτό γιατί με κάνει χαρούμενο.
• Συγκρίνεις συχνά τις παραστάσεις σου με προηγούμενες δουλειές σου; Και αν ναι, με ποιο τρόπο αυτή η σύγκριση επηρεάζει τη δημιουργία σου;
Ναι κάθε φορά. Σε κάθε νέα παράσταση σκέφτομαι “θα ήθελα να είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Ας μην κάνω τα ίδια λάθη, έχω μάθει ” Καμιά φορά συμβαίνει, καμιά φορά όχι. Έτσι είναι η δημιουργία.
• Συχνά οι άνθρωποι θεωρούν πως ένας καλλιτέχνης που δεν δουλεύει “κανονικά” δεν δουλεύει καθόλου. Σε ζορίζει αυτή η εντύπωση ή σε αφήνεις να τρέξει ο χρόνος έμπνευσης χωρίς τύψεις;
Ναι δυστυχώς έχω και εγώ αυτή τη νεύρωση, να πρέπει να είμαι παραγωγικός. Κάθομαι και γράφω χωρίς έμπνευση και ψάχνω να βρω κάτι ενδιαφέρον. Νομίζω όμως πως αυτή η στάση, είναι της εποχής και της κοινωνίας συνολικά. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε με αυτή τη νεύρωση. Δεν πειράζει, δεν έχει ξεφύγει κάποιος από την εποχή του. Ας το κάνουμε όσο καλύτερα μπορούμε.
• Τα κοινωνικά θέματα και η ψυχική υγεία που θίγεις στο stand-up, τα κουβεντιάζεις και με φίλους στον καναπέ ή μόνο όταν βγαίνεις στη σκηνή; Και αν τα λες στον καναπέ, ποιος γελάει πιο πολύ;
Δεν συζητάμε ιδιαίτερα για τα δικά μου είναι η αλήθεια. Μ’ αρέσει πιο πολύ να ακούω εγώ τους άλλους. Άσε που η δική μου ζωή είναι και βαρετή. Ξέρεις τι είναι να με παίρνει τηλέφωνο η φίλη μου η Λίνα που έχει δυο παιδιά και παίρνει διαζύγιο και τρέχει από το πρωί μέχρι το βράδυ; Και η κόρη της είναι και στην εφηβεία. Τι να της πω εγώ; Μια φορά της είπα “Λίνα νιώθω ένα κενό και μια ματαίωση” και μου λέει “Χριστοφορίδη χέσε με με το κενό σου, θα την σκοτώσω την κόρη μου, μου έχει σπάσει τα νεύρα”
• Κάθε καλλιτέχνης κουβαλά κάποιες μικρές ή μεγάλες ματαιοδοξίες. Ποιες αναγνωρίζεις στον εαυτό σου; Και ποια ανάγκη νιώθεις ότι επιβεβαιώνεται μέσα από την τέχνη σου;
Δεν έχω ιδέα. Θα ήθελα πολύ να νιώθω οτι είμαι σπουδαίος κωμικός αλλά το πιθανότερο είναι να μην είμαι. Εξάλλου και τι νόημα έχει το “σπουδαίος” σε οτιδήποτε; Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν σπουδαίος, κατέκτησε τη μισή γη και τώρα είναι αεροδρόμιο στα Σκόπια. Δεν είναι φοβερό; Τίποτα δεν είναι για πάντα σπουδαίο. Είναι πάντως πολύ σπουδαίο ότι ζω από την τέχνη μου και αυτό από μόνο του είναι αρκετό και πολύ πιο δύσκολο από όσο ακούγεται. Θα ήθελα να συνεχίσω παρακαλώ.
• Υπάρχουν στιγμές που νιώθεις ότι δεν έχεις κάτι να πεις; Κι όταν συμβαίνει αυτό, το αποδίδεις σε δημιουργική ένδεια ή σε μια πιο υπαρξιακή“Παύση”;
Ναι ποτέ δεν νιώθω ότι έχω κάτι να πω. Κάθομαι και γράφω γιατί είναι το επάγγελμα που μου αρέσει να κάνω και προσπαθώ κάθε φορά να δεχτώ πως γράφω μετριότητες και με πολλή δουλειά, γίνονται ενδιαφέροντα αστεία. Νομίζω πάντως οτι ψάχνεις στις ερωτήσεις που μου κάνεις να πω κάτι κάτι ρομαντικό για την τέχνη και τους καλλιτέχνες. Πως “παλεύω μέσα μου και κάνω το κλάμα, γέλιο και λυτρώνομαι” και τέτοια υπερβολικά και βιβλικά. Κάνεις τέχνη γιατί αυτό σε κάνει χαρούμενο και δημιουργικό, όχι γιατί είσαι ένα ανώτερο είδος ανθρώπου που έχει βρει τις απαντήσεις για τη ζωή.
• Έχεις πει ότι προτιμάς οι μισοί να γελάνε και οι άλλοι μισοί να νιώθουν μια ανεπαίσθητη αμηχανία, σαν να άγγιξες κάτι που δεν έχουν κοιτάξει ακόμη. Σημαίνει αυτό ότι για σένα ο στόχος του stand-up δεν είναι μόνο το γέλιο, αλλά και μια ασυνείδητη μεταβολή στο κοινό; Θέλεις τοχιούμορ σου να ανακινεί κάτι που είναι βαθιά μη γελοίο;
Ναι μου αρέσει αυτό. Ξέρεις, το stand up είναι μια συζήτηση. Λες κάτι στο κοινό και το κοινό απαντάει με το γέλιο του (ελπίζω). Όπως είπα και στην αρχή, θέλω το χιούμορ μου να κάνει τη ζωή πιο διαυγή. Όχι πιο εύκολη.
Ούτε πιο χαρούμενη. Εξάλλου σπάνια κάνω ευχάριστες συζητήσεις.
• Αξίζει να αναφερθεί ότι εκτός από το stand-up, έχεις ασχοληθεί και με τη συγγραφή ενός βιβλίου. Θέλεις να μας πεις λίγα λόγια γι’ αυτό; Είναι κάτι που θα ξαναέκανες;
Ναι, έχω γράψει ένα μικρό μυθιστόρημα. Λέγεται “Το Γιώτα” και είναι μια κωμική ιστορία ενηλικίωσης. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις memento.
Είναι πολύ δύσκολο να γράψεις μια ωραία ιστορία και να είναι και αστεία και ενδιαφέρουσα. Πολύ με ζόρισε. Θα το ξανακάνω σε κάποια στιγμή σίγουρα. Χάρηκα που όσοι το διάβασαν, γέλασαν και πέρασαν καλα.
• Λοιπόν, τώρα πρέπει να μας ενημερώσεις: Τι μέρες και που μπορούμε να δούμε την νέα σου παράσταση;
Στην Αθήνα, σταθερά, κάθε Σάββατο στο Λοσάντζελε comedy club. Ετοιμάζω όμως και ένα tour με τη νέα μου παράσταση σε Λαμία, Λάρισα, Δράμα, Θεσ/νικη, Τρίκαλα. 14 με 18 Δεκεμβρίου. Μπορούν να βρουν τα πάντα στο site μου, dchristoforidis.gr ή στα social.
Ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον και τις κουλτουριάρικες ερωτήσεις. Εύχομαι τα καλύτερα για σένα και το site σας.
